________________
ગાથાર્થ - દેવ, મનુષ્ય, તિર્યંચ અને નરક એ-૪ ગતિ છે. એકેન્દ્રિય, બેઈન્દ્રિય, તેઈન્દ્રિય, ચઉરિદ્રિય અને પંચેન્દ્રિય એ-૫ ઇન્દ્રિય છે. પૃથ્વીકાય, જલકાય, અગ્નિકાય, વાયુકાય, વનસ્પતિકાય અને ત્રસકાય એ-૬ કાય છે. મનોયોગ, વચનયોગ અને કાયયોગ એ-૩ યોગ છે. | વિવેચન - ગતિમાર્ગણા-૪ પ્રકારે છે.
(૧) દેવગતિનામકર્મના ઉદયથી જીવને જે પર્યાય (અવસ્થા)ની પ્રાપ્તિ થાય છે, તે દેવગતિ કહેવાય છે
(૨) મનુષ્યગતિનામકર્મના ઉદયથી જીવને જે પર્યાય (અવસ્થા)ની પ્રાપ્તિ થાય છે, તે મનુષ્યગતિ કહેવાય છે.
(૩) તિર્યંચગતિનામકર્મના ઉદયથી જીવને જે પર્યાયની પ્રાપ્તિ થાય છે, તે તિર્યંચગતિ કહેવાય છે.
(૪) નરકગતિનામકર્મના ઉદયથી જીવને જે પર્યાયની પ્રાપ્તિ થાય છે, તે નરકગતિ કહેવાય છે. ઈન્દ્રિયમાર્ગણા -
ઇન્દ્રિયમાર્ગણા-૫ પ્રકારે છે.
કે જેનાથી ઠંડી-ગરમી વગેરે સ્પર્શને અનુભવી શકાય છે, તે સ્પર્શેન્દ્રિય કહેવાય છે અને જે જીવ એક જ સ્પર્શેન્દ્રિયવાળો હોય છે, તે એકેન્દ્રિય કહેવાય છે.
કે જેનાથી ખાટો-મીઠો વગેરે રસને અનુભવી શકાય છે, તે રસનેન્દ્રિય કહેવાય છે અને જે જીવ બે જ ઇન્દ્રિયવાળો (સ્પર્શેન્દ્રિય અને રસનેન્દ્રિયવાળો) હોય છે, તે બેઈન્દ્રિય કહેવાય છે.
