________________
સાતકર્મનો ઉદય હોય છે. તથા ૧૩મા અને ૧૪મા ગુણઠાણે ચાર અઘાતી કર્મનો જ ઉદય હોય છે. એટલે આઠ, સાત અને ચાર... કુલ-૩ ઉદયસ્થાન હોય છે.
આઠકર્મના ઉદયસ્થાનનો કાળ અભવ્યની અપેક્ષાએ અનાદિઅનંત છે. ભવ્યની અપેક્ષાએ અનાદિ-સાંત છે અને ઉપશાંતમોહગુણઠાણેથી પડેલા જીવની અપેક્ષાએ સાદિ-સાંત છે. કારણકે ઉપશમશ્રેણીમાં ૧૧મા ગુણઠાણે મોહનીય વિના-૭ કર્મોનો ઉદય હોય છે. ત્યારપછી જીવ કાલક્ષયથી પડતા ૧૦મે ગુણઠાણે કે ભવક્ષયથી પડતા ૪થે ગુણઠાણે આવે છે. ત્યારે આઠકર્મોનો ઉદય શરૂ થઈ જાય છે. તે વખતે આઠકર્મના ઉદયની સાદિ થાય છે અને તે જ જીવ ફરીવાર જઘન્યથી અંતર્મુહૂર્ત અને ઉત્કૃષ્ટથી દેશોન અર્ધપુદ્ગલપરાવર્ત કાળ ગયા પછી શ્રેણી માંડે છે ત્યારે ઉપશાંત મોહાદિગુણઠાણે આઠકર્મના ઉદયનો અંત આવે છે તે વખતે આઠકર્મોનો ઉદય સાંત થાય છે. એટલે આઠકર્મોનો ઉદય સાદિ-સાંત છે. તેનો કાળ જઘન્યથી અંતર્મુહૂર્ત અને ઉત્કૃષ્ટથી દેશોન અર્ધપુદ્ગલપરાવર્ત છે.
સાતકર્મના ઉદયસ્થાનનો કાળ જન્યથી એકસમય અને ઉત્કૃષ્ટથી અંતર્મુહૂર્ત છે. કારણકે જે જીવ ઉપશમશ્રેણીમાં ૧૧મા ગુણઠાણે એક સમય રહીને, આયુષ્ય પૂર્ણ થવાથી મૃત્યુ પામે છે. તે જીવ બીજા જ સમયે વૈમાનિક દેવ થાય છે. ત્યાં તે જ સમયે આઠેકર્મનો ઉદય શરૂ થઈ જાય છે. એટલે તે જીવને સાતકર્મનો ઉદય એક જ સમય હોય છે. એટલે જઘન્યથી સાતકર્મના ઉદયનો કાળ એકસમય છે તથા ૧૧મા અને ૧૨મા ગુણઠાણે જ સાત કર્મનો ઉદય હોય છે અને તે બન્ને ગુણઠાણાનો કાળ અંતર્મુહૂર્ત છે. એટલે ઉત્કૃષ્ટથી સાતકર્મના ઉદયનો કાળ અંતર્મુહૂર્ત છે.
