________________
(૯) ચક્ષુની સહાયતાથી વસ્તુમાં રહેલા સામાન્યધર્મને જણાવનારી
આત્મિકશક્તિના વ્યાપારને ચક્ષુદર્શનોપયોગ કહે છે. (૧૦) ચક્ષુ સિવાયની બાકીની કોઈપણ ઇન્દ્રિયની સહાયતાથી વસ્તુમાં
રહેલા સામાન્યધર્મને જણાવનારી આત્મિકશક્તિના વ્યાપારને
અચક્ષુદર્શનોપયોગ કહે છે. (૧૧) મન અને ઇન્દ્રિયની સહાયતા વિના માત્ર રૂપી દ્રવ્યના
સામાન્યધર્મને જણાવનારી આત્મિકશક્તિના વ્યાપારને અવધિ
દર્શનોપયોગ કહે છે. (૧૨) એકી સાથે સર્વદ્રવ્યના સર્વપર્યાયોમાં રહેલા સામાન્યધર્મને જણાવનારી આત્મિક શક્તિના વ્યાપારને કેવલદર્શનોપયોગ કહે છે.
એ સર્વે ઉપયોગ પર્યાપ્તસંજ્ઞીને હોય છે. કારણકે સમ્યકત્વ વિનાના મનુષ્યાદિને (૧) મતિ-અજ્ઞાનોપયોગ, (૨) શ્રુતઅજ્ઞાનોપયોગ, (૩) વિર્ભાગજ્ઞાનોપયોગ હોય છે. સમ્યગદષ્ટિ મનુષ્યાદિને (૪) મતિજ્ઞાનોપયોગ, (૫) શ્રુતજ્ઞાનોપયોગ, (૬) અવધિજ્ઞાનોપયોગ, (૭)અવધિદર્શનોપયોગ હોય છે. સર્વવિરતિધર મનુષ્યને (૮) મનઃપર્યવજ્ઞાનોપયોગ હોય છે. અને કેવલજ્ઞાનીને (૯) કેવલજ્ઞાનોપયોગ અને (૧૦) કેવલદર્શનોપયોગ હોય છે. છદ્મસ્થ મનુષ્યાદિને (૧૧) ચક્ષુદર્શનોપયોગ અને (૧૨) અચક્ષુદર્શનોપયોગ હોય છે. જીવસ્થાનકમાં ઉપયોગ - पजचउरिदि असन्निसु, दुदंसदअनाणदससुचक्खुविणा । सन्निअपज्जेमणनाण चक्खुकेवलदुगविहुणा ॥६॥ पर्याप्तचतुरिन्द्रियासंज्ञिनोः द्विदर्शद्व्यज्ञानं दशसु चक्षुर्विना । संज्ञिन्यपर्याप्ते मनोज्ञानचक्षुःकेवलद्विकविहीनाः ॥६॥
ય છે. સવારે (૪) અવારાદિને (૪)
