________________
નારકોને અપર્યાપ્તાવસ્થામાં ક્ષાયિક અને ક્ષયોપશમ એ બે સમ્યકત્વ હોય છે. પણ સમ્યગદૃષ્ટિ દેવોને અપર્યાપ્તાવસ્થામાં ત્રણે સમ્યકત્વ હોય છે. તેથી ઉપશમસમ્યકત્વમાર્ગણામાં કરણ-અપર્યાપ્ત સંક્ષી અને પર્યાપ્તસંશી એ બે જીવભેદ હોય છે.
(૨) શતક (પાંચમા કર્મગ્રન્થ)ની બૃહદ્રચૂર્ણમાં કહ્યું છે કે, જે ઉપશમસમ્યગદષ્ટિ ઉપશમશ્રેણીમાં મરણ પામે છે તે પરભવમાં પ્રથમ સમયે જ સમ્યકત્વમોહનીય પુંજને ઉદયાવલિકામાં લાવીને ભોગવે છે. એટલે શ્રેણીમાં મરણ પામનારા જીવને પરભવના પ્રથમ સમયથી ક્ષયોપશમ સમ્યકત્વ જ હોય છે. તેથી ઉપશમસમ્યકત્વમાર્ગણામાં એક જ સંજ્ઞીપર્યાપ્ત જીવભેદ હોય છે.
(૩) જીવવિજયજી મહારાજે સ્વકૃત ટબામાં કહ્યું છે કે, કેટલાક આચાર્ય ભગવંતનું એવું માનવું છે કે, જે જીવ ઉપશમશ્રેણીને પ્રાપ્ત કરીને ઉપશાંતમોગુણઠાણે મરે છે તે સર્વાર્થસિદ્ધ વિમાનમાં ક્ષાયિક સમ્યકત્વયુક્ત ઉત્પન્ન થાય છે. એટલે શ્રેણીમાં મરણ પામનારો ક્ષાયિકસમ્યકત્વી હોય છે. તેથી ઉપશમસમ્યકત્વમાર્ગણામાં એક જ સંજ્ઞીપર્યાપ્તો જીવભેદ હોય છે. પ્રશ્ન- (૧૯) અસંશી જીવ વિનાની માર્ગણા કેટલી ? જવાબ- દેવગતિ, નરકગતિ, મનોયોગ, વિર્ભાગજ્ઞાન, ૫ જ્ઞાન, સામાયિકાદિ૫ ચારિત્ર, દેશવિરતિ, અવધિદર્શન, કેવળદર્શન, પદ્મ-શુક્લલેશ્યા,
(४) जो उवसमसम्मट्ठिी उवसमसेढीए कालं करेइ सो पढमसमये चेव सम्मत्तपुंज उदयावलियाए, छोढूण सम्मत्तपुग्गले वेएइ, तेण न उवसमसम्म ट्ठिी अपज्जत्तगो लब्भइ । (५) उवसमसेढिं पत्ता, मरंति उवसमगुणेसु जे सत्ता । ते लवसत्तमदेवा, सव्वढे खयसमत्तजुआ॥
૩૮૦
