________________
જઘન્યઅનંતાનંતાની સંખ્યાનો ત્રણવાર વર્ગ કરવાથી જે સંખ્યા આવે, તેમાં (૧) સિદ્ધભગવંતો (૨) નિગોદના જીવો (૩) વનસ્પતિકાયના જીવો (૪) ત્રણેકાળના સમયો (૫) સંપૂર્ણ પુદ્ગલપરમાણુ (૬) લોકાલોકના પ્રદેશો એ છ વસ્તુના છ અનંતા ઉમેરીને જે સંખ્યા આવે, તે સંખ્યાનો ત્રણવાર વર્ગ કરીને, તેમાં કેવલજ્ઞાનના અનંતપર્યાયો અને કેવલદર્શનના અનંતપર્યાયો ઉમેરતાં ઉત્કૃષ્ટઅનંતાનંતું થાય છે. અને જઘન્યઅનંતાનંતાથી ઉત્કૃષ્ટઅનંતા-બંતાની વચ્ચેના બધા મધ્યમ અનંતાનંતા કહેવાય છે.
દરેક જઘન્યઅસંખ્યાતું અને ઉત્કૃષ્ટઅસંખ્યાતું એક જ પ્રકારે હોય છે. અને તેની ચોક્કસ રકમો છે. પણ દરેક મધ્યમઅસંખ્યાતાના અસંખ્યાતાભેદ છે.
એ જ રીતે, દરેક જઘન્યઅનંતું અને ઉત્કૃષ્ટઅસંતું એક જ પ્રકારે હોય છે. પણ મધ્યમઅનંતાના અનંતાભેદ છે.
વ્યવહારમાં મધ્યમ અનંતાનંત સુધીની સંખ્યાનો ઉપયોગ થાય છે. ઉત્કૃષ્ટઅનંતાનંતે કોઈ વસ્તુ હોતી નથી. તેથી વ્યવહારમાં નવમું અનંતે ઉપયોગી નથી. એટલે શાસ્ત્રમાં જ્યાં અનંતાનંત સંખ્યાનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે. ત્યાં મધ્યમઅનંતાનંતું લેવું.
એ પ્રમાણે, સૂકમાર્થ વિચાર નામનો ચોથોકર્મગ્રન્થ પૂજ્ય શ્રી દેવેન્દ્રસૂરિ મહારાજે લખ્યો છે.
- ચતુર્થકર્મગ્રંથ સમાપ્ત -
(૫૫) શેય (જાણવાયોગ્ય) વસ્તુના પર્યાયો અનંતા હોવાથી કેવલજ્ઞાન અને કેવલદર્શનના પર્યાયો પણ અનંતા છે.
૩૪૮ છે
