________________
सिद्धा निगोदजीवा वनस्पतिः कालपुद्गलाश्चैव । सर्वमलोकनभः पुनस्त्रिवर्गयित्वा केवलद्विके ॥८५॥ क्षिप्तेऽनन्तानन्तं भवति ज्येष्ठं तु व्यवहरति मध्यम् । इति सूक्ष्मार्थविचारो लिखितो देवेन्द्रसूरिभिः ॥८६॥
ગાથાર્થ - તેનો (જઘન્યયુક્તઅનંતાનો) વર્ગ કરવાથી જઘન્યઅનંતાનંતુ આવે, તેનો ત્રણવાર વર્ગ કરવો. તો પણ તે (ઉત્કૃષ્ટ અનંતાનંતું) આવતું નથી. તેથી તેમાં સિદ્ધભગવંતો, નિગોદીયાજીવો, વનસ્પતિના જીવો, ત્રણેકાળના સમયો, સર્વ પુદ્ગલપરમાણુ અને લોકાલોકના પ્રદેશો એ છ વસ્તુની સંખ્યા ઉમેરીને, જે સંખ્યા આવે, તેનો ફરીથી ત્રણવાર વર્ગ કરીને, કેવળદ્વિકના પર્યાયો ઉમેરવાથી ઉત્કૃષ્ટ અનંતાનંતું થાય છે. પણ વ્યવહાર મધ્યમ અનંતાનંતાથી થાય છે.
એ પ્રમાણે, પૂજ્ય શ્રી દેવેન્દ્રસૂરિ મહારાજે “સૂક્ષ્માથે વિચાર” નામનો ગ્રંથ લખ્યો છે.
વિવેચન - જઘન્યયુક્તઅનંતાનો વર્ગ કરવાથી જે સંખ્યા આવે, તે જઘન્યઅનંતાનનું કહેવાય છે તેમાંથી ૧ બાદ કરતાં જે સંખ્યા આવે, તે ઉત્કૃષ્ટયુક્તઅનંતું કહેવાય છે. અને જઘન્યયુક્તઅનંતાથી ઉત્કૃષ્ટયુક્તઅનંતાની વચ્ચેના બધા મધ્યમયુક્તઅનંતા કહેવાય છે.
મધ્યમયુક્તઅનંતી સંખ્યા જેટલા સમ્યકત્વથી પડેલા જીવો અને સિદ્ધભગવંતો છે. પણ સમ્યકત્વથી પડેલા જીવો કરતાં સિદ્ધભગવંતો અનંતગુણા હોય છે. મતાંતરે મધ્યમ અનંતાનંતી સંખ્યા જેટલા સિદ્ધભગવંતો
૯૩૪૭ છે
