________________
ઔયિક અને પારિણામિકભાવના ભેદ :अनाणमसिद्धत्तासंजमलेसाकसायगइवेया । मिच्छं तुरिए भव्वाभव्वत्तजियत्त परिणामे ॥६६॥ अज्ञानमसिद्धत्वाऽसंयमलेश्याकषायगतिवेदाः । मिथ्यात्वं तुर्ये भव्याऽभव्यत्वजीवत्वानि परिणामे ॥६६॥
ગાથાર્થ:- ચોથા (ઔયિક)ભાવના અજ્ઞાન, અસિદ્ધત્વ, અસંયમ, છલેશ્યા, ચારકષાય, ચારગતિ, વેદ, અને મિથ્યાત્વ એ ૨૧ ભેદ છે. અને પારિણામિકભાવના ભવ્યત્વ, અભવ્યત્વ અને જીવત્વ એ ત્રણ ભેદ છે.
વિવેચન :
અજ્ઞાન = મિથ્યાજ્ઞાન અજ્ઞાન = જ્ઞાનનો અભાવ.
મિથ્યાત્વમોહનીયકર્મના ઉદયથી અજ્ઞાનતા ઉત્પન્ન થાય છે. અને જ્ઞાનાવરણીયકર્મના ઉદયથી પણ અજ્ઞાનતા ઉત્પન્ન થાય છે. અસિદ્ધત્વ=સંસારી અવસ્થા......
જ્યાં સુધી આઠે કર્મમાંથી કોઇપણ કર્મનો ઉદય હોય છે. ત્યાં સુધી સિદ્ધત્વ પ્રાપ્ત થતું નથી. તેથી આઠે કર્મના ઉદયથી અસિદ્ધ-અવસ્થાની પ્રાપ્તિ થાય છે.
અપ્રત્યાખ્યાનીયકષાયના ઉદયથી અસંયમ પ્રાપ્ત થાય છે.
લેશ્માનું સ્વરૂપ કેવું છે ? એ બાબતમાં ૩ મત છે. (૧) કેટલાક આચાર્યભગવંતો કષાયના પ્રવાહને લેશ્યા કહે
છે. તેથી તેમના મતે કષાયમોહનીયકર્મના ઉદયથી લેશ્યા ઉત્પન્ન થાય છે. (૨) ટલાક આચાર્યભગવંતો યોગના પરિણામને લેશ્યા કહે છે. તેથી તેમના મતે શ૨ી૨નામકર્મના ઉદયથી લેશ્યા ઉત્પન્ન થાય છે. (४८) इहासदध्यवसायात्मकं सज्ज्ञानमप्यज्ञानं तच्च मिथ्यात्वोदयजमेव ।
(ચોથાકર્મગ્રંથની ટીકા ગાથા નં. ૬૬)
૨૦
૩૦૫
