________________
આહારગ્રહણાદિ કાર્યોનું કારણ પણ બની છે. તે શક્તિને શાસ્ત્રમાં પર્યાપ્તિ કહી છે. તે ૬ પ્રકારે છે.
(૧) જે શક્તિથી જીવ બાહ્ય આહારને ગ્રહણ કરીને, ખલ અને રસરૂપે પરિણાવે છે, તે શક્તિનું નામ આહારપર્યાપ્તિ છે.
(૨) જે શક્તિથી જીવ રસરૂપે પરિણમેલા આહારને રસ, લોહી, માંસ, ચરબી, હાડકા, મજ્જા [હાડકાની અંદર રહેલો ચીકણો પદાર્થ] અને વીર્ય એ સપ્તધાતુમય બનાવે છે, તે શક્તિનું નામ શરીરપર્યાપ્તિ છે.
ઔદારિકશરીરમાં જ સાતે ધાતુ હોય છે. વૈક્રિયશરીર કે આહારકશરીરમાં સાતે ધાતુ હોતી નથી અને એ કેન્દ્રિયના ઔદારિકશરીરમાં સાત ધાતુ હોતી નથી. એટલે- જે શક્તિથી જીવ રસરૂપે પરિણમેલા આહારને પોતાના ભવને યોગ્ય શરીરરૂપે પરિણાવે છે, તે શક્તિનું નામ શરીરપર્યાપ્તિ કહેવાય છે.
(૩) જે શક્તિથી જીવ શરીરરૂપે પરિણાવેલા પુદ્ગલોમાંથી ઇન્દ્રિયને યોગ્ય તેજસ્વી પુદ્ગલો ગ્રહણ કરીને, ચામડી, જીભ, નાક, આંખ અને કાન એ પાંચ ઇન્દ્રિય બનાવે છે, તે શક્તિનું નામ ઇન્દ્રિયપર્યાપ્તિ છે.
(૪) જીવ જે શક્તિથી શ્વાસોચ્છવાસને યોગ્ય પગલોને ગ્રહણ કરીને, શ્વાસોચ્છવાસરૂપે પરિણાવીને, તેનું જ અવલંબન લઈને, છોડી મૂકે છે, તે શક્તિનું નામ શ્વાસોચ્છવાસ પર્યાપ્તિ છે.
(૫) જીવ જે શક્તિથી ભાષાને યોગ્ય પુગલોને ગ્રહણ કરીને, ભાષારૂપે પરિણાવીને, તેનું જ અવલંબન લઈને, ભાષારૂપે છોડી મૂકે છે, તે શક્તિનું નામ ભાષાપર્યાપ્તિ છે.
(૬) જીવ જે શક્તિથી મનોયોગ્ય પુલોને ગ્રહણ કરીને, મનરૂપે પરિણાવીને, તેનું જ અવલંબન લઈને, પરિણત મનોદ્રવ્યને
