________________
ગુણઠાણામાં વિશેષબંધહેતુ :
કોઈપણ એક ગુણઠાણામાં રહેલા એકજીવને એક સમયે જેટલા બંધહેતુ હોય. તેટલા બંધહેતુ “વિશેષ” કહેવાય. એક જીવને એકસમયે બંધહેતુ :
| * મિશ્રાદષ્ટિ જીવોમાંથી કોઈપણ એકજીવને એકસમયે પાંચ મિથ્યાત્વમાંથી કોઈપણ “એક જ મિથ્યાત્વ” હોય છે.
* અવિરતજીવોમાંથી કોઈપણ એકજીવને એકસમયે પાંચ ઇન્દ્રિયની અવિરતિમાંથી કોઈપણ એક જ ઇન્દ્રિયની અવિરતિ હોય છે. કારણકે એક સમયે એક જ ઇન્દ્રિયના વિષયમાં જીવનો ઉપયોગ હોય છે. દા.ત. જે સમયે જીભ શેરડીની મીઠાશને અનુભવતી હોય. તે જ સમયે નાક શેરડીની સુગંધને અનુભવી શકતું નથી. એટલે એકજીવને એક સમયે પાંચે ઈન્દ્રિયની અવિરતિમાંથી કોઈપણ “એક જ ઈન્દ્રિયની અવિરતિ” હોય છે.
ઇન્દ્રિયની અવિરતિમાં મનની અવિરતિનો સમાવેશ થઈ જાય છે. કારણકે મુખ્યતયા મનની રાગ-દ્વેષ રૂપ પરિણતિ તે તે ઇન્દ્રિયોના વિષયોના કારણે થતી હોય છે. દા.ત. મનની રાગ-દ્વેષ રૂપ પરિણતિ ઉનાળામાં શીત-ઉષ્ણ પવનના કારણે થતી હોય છે. તે વખતે સ્પર્શેન્દ્રિયની અવિરતિમાં મનની અવિરતિનો સમાવેશ થઈ જાય છે. એ રીતે, તે તે ઇન્દ્રિયની અવિરતિમાં મનની અવિરતિનો સમાવેશ થઈ જતો હોવાથી મનની અવિરતિ જુદી ગણવામાં આવી નથી.
+ અવિરતજીવોમાંથી કોઈપણ એકજીવ એક સમયે છકાયમાંથી કોઈપણ “એકકાની હિંસા” કરે છે. કોઈવાર છકાયમાંથી કોઈપણ “બેકાયની હિંસા” કરે છે. કોઈવાર છકાયમાંથી કોઈપણ “ત્રણકાની હિંસા” કરે છે. કોઈવાર છકાયમાંથી કોઈપણ “ચારકાયની હિંસા” કરે છે. કોઈવાર છકાયમાંથી કોઈપણ “પાંચકાયની હિંસા” કરે છે અને કોઈવાર “છકાયની હિંસા” કરે છે. એટલે એકજીવને એકસમયે ૧ ઇંદ્રિયની અવિરતિષ્ણ કાયની હિંસા =ર અવિરતિ હોય છે. કોઇવાર ૧ ઇન્દ્રિયની અવિરતિ + ૨ કાયની હિંસા = ૩ અવિરતિ હોય છે. કોઈવાર ૧ ઇન્દ્રિયની અવિરતિ + ૩ કાયની હિંસા =૪ અવિરિત હોય છે. કોઈવાર ૧ ઇન્દ્રિયની અવિરતિ + ૪ કાયની હિંસા = ૫ અવિરતિ હોય છે. કોઈવાર ૧ ઇન્દ્રિયની અવિરતિ + ૫ કાયની હિંસા = ૬ અવિરતિ હોય છે. કોઇવાર ૧ ઇન્દ્રિયની અવિરતિ +૬ કાયની હિંસા = ૭ અવિરતિ બંધહેતું હોય છે.
૨૧૯ છે
