________________
વિવેચન - મિથ્યાષ્ટિજીવોને ત્રણ અજ્ઞાન અને ચક્ષુ-અચક્ષુદર્શન હોય છે. તેથી મિથ્યાત્વગુણઠાણે (૧) મતિ-અજ્ઞાનોપયોગ (૨) શ્રુતઅજ્ઞાનોપયોગ (૩) વિર્ભાગજ્ઞાનોપયોગ (૪) ચક્ષુદર્શનોપયોગ અને (૫) અચક્ષુદર્શનોપયોગ હોય છે. બાકીના સાત ઉપયોગ ન હોય. કારણકે સમ્યકત્વ ન હોવાથી મત્યાદિ-૩ જ્ઞાનોપયોગ અને અવધિદર્શનોપયોગ ન હોય. તેમજ સર્વવિરતિ અને કેવળજ્ઞાન ન હોવાથી મન:પર્યવજ્ઞાનાદિ-૩ ઉપયોગ ન હોય.
એ જ પ્રમાણે, સાસ્વાદનગુણઠાણે પાંચ જ ઉપયોગ હોય છે.
અવિરત સમ્યગ્દષ્ટિજીવોને મત્યાદિ-૩ જ્ઞાન અને ચક્ષુરાદિ-૩ દર્શન હોય છે. તેથી સમ્યકત્વગુણઠાણે (૧) મતિજ્ઞાનોપયોગ (૨) શ્રુતજ્ઞાનોપયોગ (૩) અવધિજ્ઞાનોપયોગ (૪) અવધિદર્શનોપયોગ (૫) ચક્ષુદર્શનોપયોગ અને (૬) અચક્ષુદર્શનોપયોગ હોય છે. બાકીના ઉપયોગ ન હોય. કારણકે સમ્યક્ત હોવાથી ત્રણ અજ્ઞાનોપયોગ ન હોય. તેમજ સર્વવિરતિ અને કેવળજ્ઞાન ન હોવાથી મન:પર્યવજ્ઞાનાદિ૩ ઉપયોગ ન હોય.
એ જ પ્રમાણે, દેશવિરતિગુણઠાણે છ ઉપયોગ હોય છે.
મિશ્રદષ્ટિજીવોને સમ્યકત્વ ન હોવાથી શુદ્ધજ્ઞાન હોતું નથી અને મિથ્યાત્વ ન હોવાથી શુદ્ધ-અજ્ઞાન પણ હોતું નથી. એટલે જ્ઞાન એ અજ્ઞાનથી મિશ્રિત હોય છે. તે મિશ્રજ્ઞાનને પણ અજ્ઞાન જ માનેલું હોવાથી મિશ્રદષ્ટિજીવને ત્રણઅજ્ઞાન અને ચક્ષુ-અચક્ષુદર્શન હોય છે. તેમજ સિદ્ધાંતકાર ભગવંતના મતે અવધિદર્શન પણ હોય છે. તેથી મિશ્રગુણઠાણે (૧) મતિ-અજ્ઞાનોપયોગ (૨) શ્રુત-અજ્ઞાનોપયોગ (૩) વિભંગણાનોપયોગ (૪) ચક્ષુદર્શનોપયોગ (૫) અચલુદર્શનોપયોગ અને (૬) અવધિદર્શનોપયોગ હોય છે. બાકીના છ ઉપયોગ ન હોય.
