________________
ઘનીકૃતલોકમાં ૭ રાજ પહોળા, ૭ રાજ લાંબા અને એક આકાશપ્રદેશ જેટલા જાડા અસંખ્ય પ્રતર છે. એક પ્રતરમાં એક આકાશપ્રદેશ જેટલી જાડી અને ૭ રાજલાંબી અસંખ્ય શ્રેણી છે. એક શ્રેણીમાં અસંખ્ય આકાશપ્રદેશ છે અને એકઆંગળા જેટલી શ્રેણીમાં પણ અસંખ્ય આકાશપ્રદેશ છે. તે આકાશપ્રદેશના વર્ગમૂળમાં પણ અસંખ્ય આકાશપ્રદેશ છે તો પણ.... અસત્કલ્પનાથી, એકશ્રેણીમાં૩૨,૦૦,૦૦૦ આOL) છે.
એક અંગુલશ્રેણીમાં રપ૬ આOU૦ છે. એમ માની લેવામાં આવે તો, ર૫૬નું વર્ગમૂળ ૧૬ થાય છે. વર્ગમૂળ શોધવાની રીત -
જે સંખ્યાનું વર્ગમૂળ શોધવાનું હોય, તે સંખ્યા કઈ બે સરખી સંખ્યાનો ગુણાકાર કરવાથી આવે છે? તે શોધી કાઢીને તેમાંની કોઈ પણ એક સંખ્યાને વર્ગમૂળ કહેવું. અને તે બન્ને સરખી સંખ્યાનો ગુણાકાર કરવાથી જે રકમ આવે છે. તે રકમ તે વર્ગમૂળનો “વર્ગ” કહેવાય. દા.ત. ર૫૬નું વર્ગમૂળ શોધવું હોય, તો, ૧૬ ૪૧૬ = ૨૫૬ થાય છે. એટલે બન્ને ૧૬ની સંખ્યામાંથી કોઈપણ એક ૧૬ને રપદનું વર્ગમૂળ કહેવાય અને ૧૬ વર્ગમૂળનો વર્ગ ૨૫૬ થાય છે.
એ જ રીતે, ૧૬નું વર્ગમૂળ શોધવું હોય, તો ૪ *૪= ૧૬ થાય છે. એટલે બન્ને ૪ની સંખ્યામાંથી કોઈપણ એક “જ”ને ૧૬નું વર્ગમૂળ કહેવાય. અને ૪નું વર્ગમૂળ શોધવું હોય, તો ર૪૨=૪ થાય છે. એટલે બન્ને બગડામાંથી કોઈપણ એક “”ને ૪નું વર્ગમૂળ કહેવાય છે. એટલે રપ૬નું પ્રથમ વર્ગમૂળ ૧૬ છે. બીજુ વર્ગમૂળ જ છે અને ત્રીજુ વર્ગમૂળ ૨ છે.
૧૬૮ જે
