________________
(૫) ચક્ષુદર્શનોપયોગ (૬) અચક્ષુદર્શનોપયોગ અને (૭) અવધિદર્શનોપયોગ હોય છે. બાકીના પાંચ ઉપયોગ ન હોય. કારણકે જ્યાં સુધી લાયોપથમિક મત્યાદિ-૪ જ્ઞાન અને ચક્ષુરાદિ-૩ દર્શન હોય ત્યાં સુધી ક્ષાયિકભાવનું કેવલજ્ઞાન અને કેવલદર્શન પ્રગટ થતું નથી. એટલે કેવલજ્ઞાનોપયોગ અને કેવલદર્શનોપયોગ હોતો નથી અને સમ્યકત્વ હોવાથી ત્રણ અજ્ઞાનોપયોગ ન હોય.
એ જ પ્રમાણે (૧) શ્રુતજ્ઞાન (૨) અવધિજ્ઞાન (૩) ઉપશમસમ્યકત્વ અને (૪) ક્ષયોપશમસમ્યક્ત માર્ગણામાં સાત ઉપયોગ હોય છે.
મન:પર્યવજ્ઞાન અને સામાયિકાદિ ત્રણ ચારિત્ર પ્રમત્તાદિસંયમીને છદ્મસ્થાવસ્થામાં જ હોય છે અને સૂક્ષ્મસંપરાયચારિત્ર સૂક્ષ્મકષાયોદયવાળા જીવને દશમાગુણઠાણે જ હોય છે. તેથી તેઓને મત્યાદિ-૪ જ્ઞાન અને ચક્ષુરાદિ-૩ દર્શન હોય છે. એટલે () મન:પર્યવજ્ઞાન (૨) સામાયિકચારિત્ર (૩) છેદોપસ્થાપનીયચારિત્ર (૪) પરિહારવિશુદ્ધિચારિત્ર અને (૫) સૂક્ષ્મસંપરાયચારિત્રમાર્ગણામાં ઉપર કહ્યાં મુજબ સાત જ ઉપયોગ હોય છે. બાકીના પાંચ ઉપયોગ ન હોવાનું કારણ ઉપર કહ્યાં મુજબ સમજવું.
કર્મગ્રન્થકારભગવંતના મતે અવધિદર્શન સમ્યગ્દષ્ટિ જીવોને અને સર્વવિરતિધરને છદ્મસ્થાવસ્થામાં હોવાથી અવધિદર્શનીને મત્યાદિ૪ જ્ઞાન અને ચક્ષુરાદિ-૩ દર્શન જ હોય છે. તેથી અવધિદર્શનમાર્ગણામાં (૧) મતિજ્ઞાનોપયોગ (૨) શ્રુતજ્ઞાનોપયોગ (૩) અવધિજ્ઞાનોપયોગ (૪) મન:પર્યવજ્ઞાનોપયોગ (૫) ચક્ષુદર્શનોપયોગ (૬) અચક્ષુદર્શનોપયોગ અને (૭) અવધિદર્શનોપયોગ હોય છે. બાકીના પાંચ ઉપયોગ ન હોવાનું કારણ પૂર્વે કહ્યા મુજબ સમજવું.
હું ૧૪૩ રે
