________________
સાધુભગવંતોને મન:પર્યવજ્ઞાન હોય છે. તેમજ તે સર્વેને ચક્ષુ-અચક્ષુદર્શન હોય છે અને કેવલજ્ઞાની સધુભગવંતને કેવલજ્ઞાન અને કેવલદર્શન હોય છે. તેથી પુરુષવેદમાર્ગણામાં મતિઅજ્ઞાનાદિ-૧૨ ઉપયોગ હોય
સમ્યકત્વ વિનાની દેવી, માનુષી અને પંચેન્દ્રિયતિર્યંચીને ત્રણ અજ્ઞાન હોય છે. સમ્યગુદૃષ્ટિ દેવી-માનુષી અને સંજ્ઞીતિર્યંચીને મત્યાદિ૩ જ્ઞાન અને અવધિદર્શન હોય છે. સર્વવિરતિધર સાધ્વીજી મહારાજને મન:પર્યવજ્ઞાન હોય છે. તેમજ તે સર્વેને ચક્ષુ-અચક્ષુદર્શન હોય છે અને કેવલજ્ઞાની સાધ્વીભગવંતને કેવલજ્ઞાન અને કેવલદર્શન હોય છે. તેથી સ્ત્રીવેદમાર્ગણામાં મતિ-અજ્ઞાનાદિ-૧૨ ઉપયોગ હોય છે.
એ જ પ્રમાણે, (૧) નપુંસકવેદ (૨) શુકુલલેશ્યા (૩) આહારી (૪) મનુષ્યગતિ (૫) પંચેન્દ્રિય (૬) સંજ્ઞી અને (૭) ભવ્યમાર્ગણામાં ૧૨ ઉપયોગ હોય છે.
- ચક્ષુદર્શનમાર્ગણામાં આંખોવાળા મિશ્રાદૃષ્ટિથી માંડીને ક્ષીણમોહી સુધીના જીવોનો સમાવેશ થાય છે. તેમાંથી સમ્યકત્વ વિનાના ચક્ષુદર્શનીજીવોને ત્રણઅજ્ઞાન હોય છે. સમ્યગૃષ્ટિચક્ષુદર્શનીને ત્રણજ્ઞાન અને અવધિદર્શન હોય છે. સર્વવિરતિવાળાને મન:પર્યવજ્ઞાન હોય છે અને તે સર્વેને ચક્ષુ-અચસુદર્શન હોય છે. તેથી ચક્ષુદર્શનમાર્ગણામાં મતિ-અજ્ઞાનાદિ ૧૦ ઉપયોગ હોય છે. છેલ્લા બે ઉપયોગ ન હોય. કારણકે જ્યારે ઘાતકર્મનો ક્ષય થવાથી ક્ષાયિકભાવનું કેવલજ્ઞાન અને
(૨૮) અહીં દ્રવ્યવેદની અપેક્ષાએ વેદમાર્ગણામાં કેવલજ્ઞાનોપયોગ અને કેવલદર્શનોપયોગ કહ્યાં છે. ભાવવંદની અપેક્ષાએ વેદમાર્ગણામાં કેવલજ્ઞાનોપયોગ અને કેવલદર્શનોપયોગ વિના ૧૦ ઉપયોગ હોય છે..
૧૩૪ છે
