________________
(૨) -: માર્ગણામાં ગુણસ્થાનક ઃ
તિર્યંચગત્યાદિમાર્ગણામાં ગુણઠાણા :पणतिरिचउसुरनिरए, नरसंनिपणिंदिभव्वतसिसव्वे । इगविगल भूदगवणे, दु दु एगं गइतसअभव्वे ॥ १९ ॥ पञ्चतिरश्चि चत्वारि सुरनरके, नरसंज्ञिपञ्चेन्द्रियभव्यत्रसे सर्वाणि । एकविकलभूदकवने द्वे द्वे एकं गतित्रसाभव्ये ॥१९॥
ગાથાર્થ :- તિર્યંચગતિમાં પાંચગુણઠાણા હોય છે. દેવનરકગતિમાં ચારગુણઠાણા હોય છે. મનુષ્યગતિ, સંશી, પંચેન્દ્રિય, ભવ્ય અને ત્રસકાયમાં સર્વે ગુણઠાણા હોય છે. એકેન્દ્રિય, વિકલેન્દ્રિય, પૃથ્વીકાય, જલકાય, અને વનસ્પતિકાયમાં બે બે ગુણઠાણા હોય છે અને ગતિત્રસ તથા અભવ્યમાં એક જ ગુણઠાણુ હોય છે.
વિવેચન :- સંજ્ઞીતિર્યંચો દેશવિરતિને પ્રાપ્ત કરી શકે છે પણ સર્વવિરતિને ભવસ્વભાવે પ્રાપ્ત કરી શકતા નથી. તેથી તિર્યંચગતિમાર્ગણામાં ૧થીપ ગુણઠાણા જ હોય છે. છઠ્ઠું વગેરે ગુણઠાણા ન હોય.
દેવ-નારકો સમ્યક્ત્વને પ્રાપ્ત કરી શકે છે. પણ દેશિવરિત કે સર્વવિરતિને ભવસ્વભાવે પ્રાપ્ત કરી શકતા નથી. એટલે દેવગતિમાર્ગણામાં અને નરકગતિમાર્ગણામાં ૧ થી ૪ ગુણઠાણા જ હોય છે પાંચમું વગેરે ગુણઠાણા ન હોય.
ગર્ભજ મનુષ્યો અતિસંલિષ્ટથી માંડીને સર્વોત્કૃષ્ટ વિશુદ્ધિ સુધીના સર્વે શુભાશુભભાવોને પ્રાપ્ત કરી શકે છે. તેથી મનુષ્યગતિમાર્ગણામાં ૧થી ૧૪ ગુણઠાણા હોય છે.
૧૦૦
