________________
શ્રી કામદેવ નૃપતિ કથા ભાષાંતર. (૪૩) કર્મરૂપ વ્યાધિને વિધ્વંસ કરવામાં વૈદ્યસમાન છે, સુરનર સં. બંધી સર્વ પ્રકારની સંપત્તિના લાભમાં કલ્પવૃક્ષ સમાન છે અને સર્વ પ્રકારના કલેશથી નિમુક્ત એવી મુક્તિને આપનાર, છે. જીવ આઠ પ્રકારના કર્મ બાંધે છે. તેને પટ, પ્રતિહાર, ખધારા, મદ્ય, હેડ, ચિત્રકાર, કુંભાર ને ભંડારીની ઉપમા. શાસ્ત્રમાં આપેલી છે. તેમાં જ્ઞાનને આવરે તે જ્ઞાનાવરણીય, કર્મ ચક્ષુ આડા પાટા જેવું છે. ચક્ષુ અને શેષ ઇંદ્રિયાને આવરે તે દર્શાનાવરણીય કર્મ છે, તે રાજાને જેવાના ઈચ્છક.. લોકેને અલન કરના–રોકનાર પ્રતિહારી (દ્વારપાળ) જેવું છે. જેનાથી સુખદુઃખને વેદાય તે વેદનીય કર્મ છે. તે મધથી ખરડેલી ખર્શની ધારાને ચાટવા તુલ્ય છે. જેનાથી જીવ મેહ પામે છે તે મેહનીય કર્મ મદિરાપાન જેવું છે. તેના બે પ્રકાર છે. દર્શન મેહનીય અને ચારિત્ર મેહનીય. તેમાંનું પહેલું સમ્યકત્વના લાભને રેકનારૂં છે અને બીજું ચારિત્રના લાભમાં અંતરાય કરનારું છે. ચાર ગતિમાં રહેલા જીને તે તે ગતિમાં રેકી રાખે તે આયુ કર્મ છે. તે ચાર વિગેરેને હેડમાં નાખે છે તે હેડ જેવું છે. શુભાશુભ ગત્યાદિ ભેદમાં જીવને નમાવે છે–તે તે સ્થિતિ પ્રાપ્ત કરાવે છે તે નામ કર્મ શુભાશુભ આકૃતિને ચીતનારા ચીતારા જેવું છે. ઉચ્ચનીચપણે છો. જેથી કહેવાય છે તે ગેત્ર કમ શુભાશુભપણે કહેવાતા ભાંડ. (પાત્ર) ને કરનારા કુંભાર જેવું છે. દાનાદિ કરતાં જીવને જે અંતરાય કરે–અટકાવે તે અંતરાય કર્મ દાનાદિક કરતાં સજાને નિષેધ કરનારા ભંડારી જેવું છે.” . . ( આ પ્રમાણે આઠે કર્મની હકીકત કેવળી ભગવતે કહી.
