________________
મન વિષે.
(૪૦૫) મન મેરા પંખી ભયા, જહાં તહાં ઉડ જાય;
જહાં સી સંગત કરે, તહાં તૈસા ફળ ખાય, કબીર કહે છે કે –(માણસનું મન એક પક્ષી જેવું છે, જે જ્યાં ફાવે ત્યાં ઉડતું ફરે છે, અને જેવી સંગત કરે છે, તેવું ફળ તે પામે છે, એટલે કે જેવો વિચાર કરે છે, તે તે બની જાય છે.
(૪૦૬) મન માતા મન દુખલા, મન પાની મન લાય;
મન કે જૈસી ઉપજે, મન તૈસા લે જાય. મનથી માણસ માટે બને છે, મનથી જ તે દુબળ બને છે; મનથી જ પાણી જેવો ઠ ડે સ્વભાવ બને છે; ને મનથીજ અગ્નિ માફક ગરમ સ્વભાવ થાય છે, યાને જેવું મનમાં આવે તેવું માણસ બની જાય છે.
(૪૦૭). મન મરકટ બન બન ફિરે, કછું નેક ન કહેરાય રામ નામ બધા બિના, છત ભાવે તિત જાય. માણસનું મન એક વાંદરા બરાબર છે, અને જેમ વાંદરે કાંઈ પણ આંકેશ વગર જંગલે જંગલ નાચતે કુદતે ફરે છે અને સહેજ પણ ઠરીને બેસતો નથી, તેમજ મન, સેહેજ પણ રૂડા વિચારમાં ઠરીને રહેતું નથી, અને જ્યાં સુધી એ મનને ઈશ્વરપર ઠેરવેલું રાખિયે નહિ ત્યાં સુધી એ મન જ્યાં ગમે ત્યાં જયા કરવાનું જ.
