________________
૧૭૮ : શાક-કરાવ
ગુજરાતી સાહિત્યમાં નવસર્જનને નામે આપણી સંસ્કૃતિ અને સંસ્કારવિમુખ સર્જનનાં ધાડાપૂર ઊલટવા લાગ્યાં છે ત્યારે શ્રી બાલાભાઈની કલમે એક પ્રજવલિત દીવાદાંડીરૂપ પ્રજાધડતરનું સાહિત્ય સજ્યું છે. એમની કલમપ્રસાદીએ એમને અમર
બનાવ્યા છે.
અમદાવાદ પુસ્તક પ્રકાશક અને વિક્રેતા મંડળ
ગુજરાતના સુપ્રસિદ્ધ સાહિત્યકાર અને નવગુજરાત પરિવારના સભ્ય ભાઈશ્રી કુમારપાળના પિતાશ્રી બાલાભાઈ વીરચંદ દેસાઈ ‘ જયભિખ્ખુ’ના દુઃખદ અવસાનથી નવગુજરાત પરિવારની આ સભા આધાત અને શાકની ભીની લાગણી વ્યક્ત કરે છે. તંદુરસ્ત, નીતિપ્રેરક અને રસપ્રચુર ત્રણસેાથીયે વધુ સાહિત્યકૃતિઓનું સર્જન કરી ધર્માં, સમાજ અને રાષ્ટ્રની અનુપમ સેવા કરનાર સદ્ગતના અવસાનથી ગુજરાતી સાહિત્યક્ષેત્રે કયારે ય ન પુરાય એવી ખેાટ પડી છે. જિંદાદિલીને જીવન માનનાર ને માનવતાના મધુર સ ંદેશ અ`તું સાહિત્ય સર્જીને તેમણે કેવળ સાહિત્યને જ સમૃદ્ધ નથી કર્યું, બલકે સારાયે માનવસમાજમાં ઉચ્ચ સકારા સીચી માનવજાતની સેવા બજાવી છે. ભડવીર ન`ને પંથે ચાલી કલમને ખેાળે માથું મૂકી તેએ જિંદગી જાત્રા જેવી, રાજામહારાજા જેવી જીવ્યા છે. મૃત્યુ પછી ચે હસતે મેએ રહેવાની શીખ આપતા ગયા છે. ભારત સરકાર અને ગુજરાત સરકારે તેમની કૃતિઓને પારિતાષિકાથી નવાજી છે.
આવા માનવસભર, માનવતાભર્યં સાહિત્યના સર્જ ક, આબાલવૃદ્ધ સ્ત્રી–પુરુષાની ચાહના સ ંપાદિત કરનાર અને નવગુજરાત પરિવારના પરમ શુભેચ્છક એવા આ પરમ માનવીના અવસાનથી આપણે એક ઉમદા માનવી ગુમાવ્યેા છે.
—નવગુજરાત કૉલેજ પરિવાર
ย
શ્રી જયભિખ્ખુએ બાળસાહિત્યથી માંડીને ચારિત્ર્ય સાહિત્ય સુધી લગભગ એકસરખી સફળતાથી કલમ ચલાવી હતી. ઈ. ઇમારત ''ના એમના દર અઠવાડિયે પ્રગટ થતા લેખેા વિશાળ અને ભિન્નરુચિ વાચકવર્ગ રસપૂર્વક વાંચતા અને ક ંઈક પ્રેરણા પામતા. ‘ મુનીન્દ્ર ’ના ઉપનામથી તેમણે અગમનિગમની ઘટનાઓનું નિરૂપણ કરેલું. તેમનું મેટા ભાગનું સાહિત્ય “ જીવન ખાતર કલા ”ના સિદ્ધાંતને અનુસરતુ' છે. છતાં તેમાં સરસતા અને સચાટતાના ભાગ અપાયા નથી.
પરમાત્મા સદ્ગતના આત્માને પરમ શાંતિ
અપે અને એમનાં કુટુંબીજનેને આ આધાત સહન કરવાનું બળ આપે એવી પ્રાથના કરીએ છીએ.
—ધર્મેન્દ્રસિહજી આર્ટસ અને એમ. પી. લો કોલેજ રાજકીટ
Ø
આપણા પ્રસિદ્ધ નવલકથાકાર અને નવલિકાકાર તેમજ “ ઈંટ અને ઇમારત ” ના લેાકલાડીલા લેખક શ્રી “ જયભિખ્ખુ ” ખાલાભાઈ દેસાઈના આકસ્મિક અવસાનના સમાચારથી સારાયે ગુજરાતને એક પ્રતિભાશાળી સર્જક ગુમાવ્યાનું દુઃખ થયુ` છે. આયુષ્યની અતિમ પળેા સુધી સાહિત્યને જ પેાતાનું જીવન બનાવી લેનાર શ્રી જયભિખ્ખુ એક સન્નિષ્ઠ સાહિત્યકાર હાવા ઉપરાંત નિળ વ્યક્તિત્વની સુવાસ પ્રસરાવનાર સૌજન્યશીલ નાગરિક પણ હતા.
—તલાદ આર્ટસ ઍન્ડ સાયન્સ કૅૉલેજ,
ન
ܕܕ
35
શ્રી “ જયભિખ્ખુ ” (બાલાભાઈ દેસાઈ ) ના અવસાનના સમાચાર જાણી ખૂબ દુ:ખ થયું. જેની સતત પ્રેરણાદાયી વાણી આજ પણ યાદ આવતાં ગમગીની પથરાઈ જાય છે.
શાકસ ંદેશ પણ શું પાઠવું ? કેણે શું ગુમાવ્યું ? એક ગુજરાતી સપૂત જેણે સારાયે હિંદમાં ગુજરાતી અસ્મિતા પ્રગટાવી, જેની સતત પ્રેરણાએ સારાએ