________________
ડૉક્ટરોએ પણ એમના બચવાની આશા છોડી દીધી હતી. આમ છતાં આશ્ચર્યજનક રીતે આ ઘાતમાંથી ઊગરી ગયા. આ પછી રોગો નહીં, પણ મહારોગો આવતા રહ્યા અને ઉત્તમભાઈ એનો બુદ્ધિપૂર્વક બરાબર સામનો કરતા રહ્યા. ૧૯૯૭માં હાર્ટ હૉસ્પિટલનું ઉદ્ઘાટન કર્યા બાદ ફરી હૃદયરોગનો હુમલો થયો, પણ એને પાર કરીને વળી સ્વાચ્ય પામ્યા.
આમ પ્રબળ જિજીવિષાને કારણે ઉત્તમભાઈએ ઘણી વાર મૃત્યુ પર વિજય મેળવ્યો હતો. જે સમયે જે બનવાનું હોય તે બને તેમાં શું ? એવી ખુમારી એમની પાસે હતી.
વળી જીવનમાં એક ધ્યેય હતું કે ઉદ્યોગના ક્ષેત્રે આગવી સિદ્ધિ હાંસલ કરવી. એક સમયે લોકો એમની આ વાતને દિવાસ્વપ્ન ગણીને હસતા હતા. કેટલાકની તો પાકી ધારણા હતી કે ઉત્તમભાઈથી કશું થઈ શકે એમ છે જ નહીં. પરિણામે ઉત્તમભાઈ સામે પોતાની આવડત પુરવાર કરવાનો મોટો પડકાર હતો. આ પડકાર જ્યાં સુધી સામે હતો, ત્યાં સુધી એમનો પુરુષાર્થ પૂર્ણ જોશથી ચાલતો હતો. એમને વ્યવસાયનું જે સામ્રાજ્ય ઊભું કરવું હતું તે ઊભું કરી શક્યા. પોતાની ઇચ્છા પૂર્ણ થઈ. એમના ઉગ્ર ટીકાકારોને પણ એમની આવડત અને કાબેલિયત સ્વીકારવી પડી.
વળી ખોટી કે મોટી મહત્ત્વાકાંક્ષાઓ રાખીને સતત અસંતોષમાં જીવવાનું ઉત્તમભાઈની વાસ્તવ દૃષ્ટિને મંજૂર નહોતું. ક્યારેક હસતા હસતા કહે પણ ખરા કે આવી ઇચ્છાઓનો કોઈ અંત હોતો નથી. સિકંદર લાખ્ખો પ્રયત્ન બાદ ભારત જીત્યો ખરો, છતાં ચીન જીતવાનું તો બાકી જ રહ્યું હતું ને ! ઉત્તમભાઈ એમ માનતા હતા કે એમણે જે ઇછ્યું હતું તે મેળવ્યું છે. તેનો આનંદ અને સંતોષ બંને અનુભવતા હતા.
વ્યક્તિ ધ્યેયની ધૂનમાં પૂરપાટ દોડતી હોય, ત્યારે જીવનનો હેતુ એની પાસે હોય છે, પરંતુ એ ભાવના કે ધ્યેય સિદ્ધ થયા પછી એ ખાલીપો અનુભવે છે. આથી અંતિમ વર્ષોમાં આટલી બધી સિદ્ધિ અને સમૃદ્ધિ વચ્ચે ઉત્તમભાઈને એકલતા અને શૂન્યતાનો અનુભવ થતો હતો. આથી જે કંઈ વર્ષો રહ્યાં હતાં તેને તેઓ સમાજોપયોગી કાર્યો દ્વારા સાર્થકતાથી ભરી દેવા પ્રયાસ કરવા લાગ્યા.
ઉત્તમભાઈ એમનાં પાછલાં વર્ષોમાં વારંવાર એવું વિચારતા કે જીવનના રંગ પણ કેવા અજાયબ છે ! જ્યારે મુસીબતોમાં ફસાયેલા હતા ત્યારે કોઈ મિત્ર બનવા આવતું નહોતું અને જ્યારે સમૃદ્ધિની ટોચે પહોંચ્યા ત્યારે તેઓ એમના હૃદયની વાત કહી શકે એવો કોઈ મિત્ર મળતો નહોતો. જીવનનો ગ્રાફ જ્યારે નીચો હતો
147