________________ સમજણનું મૂળ “સ્વાધ્યાય” (ઢાળ : અપૂર્વ અવસર એવો ક્યારે આવશે) 1. જે જે સમજણ વિકસી મુજ સ્વાધ્યાયમાં, કહેવા યત્ન કર્યો છે મેં શુભ ભાવમાં. 2. શ્રુતથી શ્રવણ કરીને સ્મરણમાં જે રહતું, ચિંતન, મનન મથામણથી તે દૃઢ થયું. 3. ચિત્તમાં સ્થિર થઈને આવ્યું ધ્યાનમાં, શબ્દ સ્વરૂપે તે ગૂંથાયું ગાનમાં. વ્યાકરણ લેખન છંદ નથી અભ્યાસમાં, રચી દીધું મેં તોયે સીમિત જ્ઞાનમાં. વાંચતાં સુણતાં ત્રુટિ જણાય જો આપને, ભાવ હૃદયના ઓળખી માફ કરો મને. 6. જિન આજ્ઞા વિરુદ્ધ કહેવાયું હોય જો, ક્ષમા વિજયને બાળ ગણીને આપજો. સમજણના વિકાસમાં દર્શન, શ્રવણ અને વાચનનો મહત્ત્વનો ફાળો હોય છે. શ્રવણ અને વાચન દ્વારા થતો સ્વાધ્યાય ધીમેધીમે ચિંતન, મનનમાં પરિણમે છે ત્યારે ભીતરમાં છુપાયેલા જ્ઞાન ખજાનાની ચાવી જડી આવે છે, પછી છંદ-અલંકાર-ઉપમા કે પ્રાસ ગૌણ બને છે અને શબ્દોમાં ઊતરે છે સ્વાનુભૂતિનો લય! ગીતમાં નીતરે છે ભીતરની ભીનાશ! [ પ ]
