Page Text
________________
स्वरूपसंबंधेन विशिष्टसत्तायां वर्तते ।
तथा द्रव्यत्वाभावनिरूपिता तादृशी निरवच्छिन्ना अधिकरणता गुणादौ । तन्निरूपिता वृत्तिता यद्यपि शुद्धसत्तायां वर्तते । सा वृत्तिता समवायावच्छिन्नाऽपि अस्ति । तथापि द्रव्यनिरूपितवृत्तिता गुणनिरूपितवृत्तिताभिन्ना एव । अत्र हेत्वधिकरणनिरूपिता वृत्तिता तु द्रव्यनिरूपिता समवायावच्छिन्ना । तथाच गुणनिरूपितवृत्तिता न द्रव्यनिरूपितसमवायावच्छिन्नवृत्तिताप्रतियोगिकस्वरूपसंबंधेन कुत्रापि वर्तते । गुणनिरूपिता वृत्तिता शुद्धसतायां शुद्धसत्ता-अभिन्नविशिष्टसत्तायां वर्तते । तथापि सा वृत्तिता द्रव्यनिरूपितसमवायावच्छिन्नवृत्तिताप्रतियोगिक-स्वरूपसंबंधेन न वर्तते । किन्तु गुणनिरूपितसमवायावच्छिन्नवृत्तिता-प्रतियोगिकस्वरूपसंबंधेन वर्तते । अतो गुणनिरूपितसमवायावच्छिन्नवृत्तिताप्रतियोगिकस्वरूपसंबंधेन तस्याः वृत्तितायाः अभावो विशिष्टसत्तायां मीलितः । अतो न अव्याप्तिः ।
निष्कर्षस्तु एतावानेव, यदुत हेत्वधिकरणनिरूपिता यत्संबंधावच्छिन्ना वृत्तिता हेतौ वर्तते, साध्याभावाधिकरणनिरूपिता तत्संबंधावच्छिन्ना एव वृत्तिता यदि हेतौ मीलति, तदा अव्याप्तिः । अत्र साध्याभावाधिकरणं हेत्वधिकरणं एव ग्राह्यम् । अन्यत् न इति तु सूक्ष्मधिया विभाव्यताम् ।
साम्प्रतं अतिगूढस्य अस्य लक्षणस्य सम्यग्पदार्थबोधनाय केषाञ्चित् पदानां पदकृत्यं क्रियते । येन तस्य तस्य पदस्य अत्र लक्षणे निवेशे प्रयोजनं अपि ज्ञायते ।
ચાન્દ્રશેખરીયા : હેતુસાવચ્છેદકાવચ્છિન્નહે–ધિકરણતાનિરૂપિત-હેતુસાવચ્છેદકસંબંધાવચ્છિન્નઆધેયતાવિશેષણતાવિશેષસંબંધન નિરુક્તસાધાભાવત્વવિશિષ્ટનિરૂપિતનિરુક્તસંબંધસંસર્ગક નિરવચ્છિનાધિકરણતાશ્રયવૃત્તિત્વસામાન્યાભાવઃ વ્યાતિઃ
આનો અર્થ કરીએ.
હેતુતાવચ્છેદકધર્મથી વિશિષ્ટ જે હેતુ હોય, તે હેતુથી નિરૂપિત એવી અધિકરણતા લેવાની. એનાથી નિરૂપિત એવી હેતુતાવચ્છેદક સંબંધાવચ્છિન્ન આધેયતા=વૃત્તિતા લેવાની. આ વૃત્તિતા જે સંબંધથી રહે તે વૃત્તિતાપ્રતિયોગિક સંબંધ કહેવાશે.
હવે, પહેલા જે સાધ્યતાવરચ્છેદક ધર્મ-સંબંધાવચ્છિન્ન પ્રતિયોગિતાક સાધ્યાભાવ કહ્યો છે. તેમાં સાધ્યાભાવત્વ રહેશે. અને, તેનાથી વિશિષ્ટ એવો તે સાધ્યાભાવ બનશે. તેનાથી નિરૂપિત એવો સાધ્યાભાવને રાખવાનો જે સંબંધ શોધ્યો હોય તે સંબંધ-સંસર્ગક એવી નિરવચ્છિન્ન-અધિકરણતા લેવાની. અને તે અધિકરણતાવાળો જે હોય. તેનાથી નિરૂપિત એવી વૃત્તિતા એ ઉપરના હેતુતાવચ્છેદકસંબંધાવચ્છિન્નવૃત્તિતાપ્રતિયોગિક સંબંધથી હેતુમાં ન રહે તે વ્યાપ્તિ ગણાય. અહીં, તમામે તમામ વૃત્તિતાનો અભાવ હેતુમાં લેવાનો છે, એ ખ્યાલ રાખવો.
પર્વતો વનિમાનું ધૂમાત્ર
હેતુતાવચ્છેદકધર્મ ધૂમત્વ છે. એ ધૂમત્વથી અવચ્છિન્ન-વિશિષ્ટ ધૂમ છે. એ ધૂમની અધિકરણતા=ધૂમથી નિરૂપિત અધિકરણતા મહાન સાદિમાં આવશે. કેમકે, ધૂમ મહાનસમાં રહેલો છે. હવે, મહાનસમાં જે અધિકરણતા આવી. તેનાથી નિરૂપિત આધેયતા=વૃત્તિતા ધૂમમાં છે. ધૂમ એ સંયોગથી મહાનસમાં છે. માટે, ધૂમમાં આવેલી વૃત્તિતા એ હેતુતાવચ્છેદકસંયોગસંબંધાવચ્છિન્ન પણ છે. આ વૃત્તિતા ધૂમમાં તો વિશેષણતાવિશેષ
વ્યાતિપંચક ઉપર ચાજશેખરીયા નામની સરળટીકા ૦ ૫૬ ooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooo
| SR No. | 032160 |
| Book Title | Vyaptipanchak |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chandrashekharvijay |
| Publisher | Kamal Prakashan Trust |
| Publication Year | 2004 |
| Total Pages | 116 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 22 MB |