Page Text
________________
तथा च व्याप्ति-ज्ञान-अनुमित्योः कार्यकारणभावोऽपि न एको भवितुम् अर्हति, अपि तु सोऽपि अनन्तरुपो भविष्यति इति चेत् ।
ચાન્દ્રશેખરીયા : પ્રશ્ન : આ રીતે સંબંધો બદલાતા તો લક્ષણ પણ બદલાઈ જશે. અને તો પછી કાર્યકારણભાવ પણ બદલાશે.
चान्द्रशेखरीया : इष्टापत्तेः, साध्यभेदेन कार्यकारणभावभेदस्य अस्माभिः स्वीकारात् न काचित् क्षतिः ।
ચાન્દ્રશેખરીયા : ઉત્તર : સાધ્યના ભેદથી કા.કા. ભાવનો ભેદ માનેલો જ હોવાથી તમારી વાત અમને માન્ય જ છે.
माथुरी : न च तथाचि घटान्योन्याभाववान् पटत्वादित्यत्रान्योन्याभावसाध्यकस्थले घटत्वादिरूपसाध्याभावे न साध्यप्रतियोगित्वं न वा समवायादिसम्बन्धस्तदवच्छेदकस्तादात्म्यस्यैव तदवच्छेदकत्वादित्यव्याप्ति-स्तदवस्थैवेति वाच्यम् ।
चान्द्रशेखरीया : ननु तथापि पटः घटभेदवान् पटत्त्वात् इति अत्राव्याप्तिः । भेदस्य प्रतियोगिता तादात्म्यसंबंधावच्छिनैव भवति । तथा च अत्र तादात्म्यसंबंधावच्छिनप्रतियोगिताको घटभेदः स्वरुपेण साध्यः। तस्याभावो घटभेदाभावो घटत्वरुपः, तस्मिन्= साध्याभावे घटत्वे घटत्वाभावनिरुपिता प्रतियोगिता अस्ति । किन्तु सा प्रतियोगिता घटभेदात्मकसाध्यनिरूपिता नास्ति । तथा च अत्र साध्यनिरुपितप्रतियोगितायाः अप्रसिद्धेः, लक्षणसमन्वयस्य असंभवात् भवति अव्याप्तिः इति चेत् ।
यान्द्रशेषशया : प्रश्न : तो ५९, "५2: घटवान् ५त्वात्" मही तो सव्याप्ति भाव ४. मेहनी પ્રતિયોગિતા હંમેશા તાદાત્મથી જ અવચ્છિન્ન હોય. એટલે અહીં તાદાભ્યાવચ્છિન્નપ્રતિયોગિતાક ઘટભેદ એ સ્વરૂપથી સાધ્ય છે. તેનો અભાવ=ઘટભેદભાવ ઘટત્વ રૂપ માનેલો છે. અને તેનો અભાવ તો ઘટવાભાવ રૂપ જ બનશે. આમ સાધ્યાભાવમાંsઘટત્વમાં તો ઘટવાભાવનિરૂપિત પ્રતિયોગિતા આવી. ઘટવાભાવ એ સાધ્ય નથી. માટે આ પ્રતિયોગિતા એ સાધ્યનિરૂપિત ન બનતા તે લઈ જ ન શકાય. __चान्द्रशेखरीया : न, घटभेदो घटं मुक्त्वा सर्वस्मिन् स्थाने वर्तते । घटत्वाभावोऽपि घटं मुक्त्वा सर्वस्मिन् स्थाने वर्तते । तथा च द्वयोः अधिकरणानि समसङ्ख्याकानि । तेन तौ द्वौ अपि एकीभूतौ एव । तथा च घटत्वे साध्याभावात्मके या घटत्वाभावनिरुपिता प्रतियोगिता, सा घटत्वाभावात्मकेन घटभेदेन साध्येन निरुपिता एव । तथा च साध्यनिरुपितप्रतियोगिता न अप्रसिद्धा, किन्तु प्रसिद्धैव इति न अव्याप्तिः।
ચાદ્રશેખરીયા : ઉત્તર : જ્યાં ઘટભેદ હોય ત્યાં અવશ્ય ઘટવાભાવ હોય જ છે. ઘટભેદ ઘટ સિવાય તમામમાં છે. અને ઘટવાભાવ પણ ઘટ સિવાય તમામમાં છે. આમ બેયના અધિકરણો સમાન હોવાથી બે ય એક જ છે. એટલે ઘટવાભાવ એ ઘટભેદ રૂપ જ છે. અને એટલે ઘટત્વમાં રહેલી પ્રતિયોગિતા એ ઘટભેદથી નિરૂપિત જ ગણાય. અર્થાત્ સાધ્યનિરૂપિત પ્રતિયોગિતા મળી જતાં અવ્યાપ્તિ ન આવે.
चान्द्रशेखरीया : ननु अनुचितम् तयोः एकत्वप्रतिपादनम्, यतो घटभेदस्य प्रतियोगिता तादात्म्येन अवच्छिन्ना । पटे घटस्य तादात्म्येन अभावः एव घटभेदो कथ्यते । घटत्वाभावस्य प्रतियोगिता तु
व्याप्तिपंथ पर यान्द्रशेजरीया नामनी सरटीsi.33 RoxomorroKamororeKONOROKKRAKOOOOKIOKRRIORORORORRRRRRRRRRRRRRORIKOKAROKARKARKIKRRORSROKARKKEKOROSORRRRRRRIXXRIKXXXKAKKKAKKKAKURRRRRORKKRKOKAROO
| SR No. | 032160 |
| Book Title | Vyaptipanchak |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chandrashekharvijay |
| Publisher | Kamal Prakashan Trust |
| Publication Year | 2004 |
| Total Pages | 116 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 22 MB |