________________
૧. વિધ્યર્થ કૃદન્ત કર્મનું વિશેષણ બને. કર્તાને તૃતીયા કે ષષ્ઠી લાગે.
હાત
મા તું ર્તવ્યમ્ / મમ ૬ ર્તવ્યમ્ ( મારે આ કરવા યોગ્ય છે.) ૨. વિધ્યર્થકૃદન્ત ભાવે અને કર્મણિ પ્રયોગમાં આવે. ા.ત. मया स्थातव्यम् । तृ અને અજ પ્રત્યય
બી
• ક્રિયા કરનાર અર્થમાં ધાતુ પરંતુ અથવા ગર્જ પ્રત્યય લાગે છે. • હૈં પ્રત્યય પૂર્વે ગુણ અને અ પ્રત્યય પૂર્વે ગુણ/વૃદ્ધિ થાય. 'ના' નેતૃ । નાય । રક્ષ રક્ષિતૃ । રક્ષા વૃષુ' વધતુ । વર્ષ ||ગમ્ ગન્તુ | "મજ । * TM / અજ પ્રત્યય લાગે ત્યારે તે ધાતુના કર્મને ષષ્ઠી લાગે. દા.ત. रामः जनान् नयति साधु रागं हन्ति સાધુઃ રાજસ્ય હન્તા । (હન્દુ) *સ્ત્રીલિંગમાં તૃ + ફ્લાગે. દા.ત.ની નૌ + તૃ + ફ્ અને... ગદ્દ ના બદલે રૂા લાગે. દા.ત. નૌ + ફા = નાયા ।
रामः जनानां नेता । (नेतृ)
નેત્રી ।
| ફેરફાર ♦ વિકારક
લિંગ → નપુંસક ગમનમ્ ।
રૂપ
પોષળમ્ ।
-
=
=
Note :–તૃ પ્રત્યય પૂર્વે સેમાં રૂ લાગે છે. દા.ત. રક્ષિત્ । ભાવ કૃદન્ત માતુના અર્થનો સૂચક કૃદન્ત ભાવદન્ત દા.ત. 7મ્ (જવું) મન (જવું) ।
પ્રત્યય છે અન
ति
अ વિકારક
પુલિંગ
गत्वा
मत्वा
કેટલાક ધાતુમાં મૈં પૂર્વે પ્–ન્નો –[ થાય છે.
गमः 1
ગતિઃ । અને ઉપાંત્ય ૬ ની વૃદ્ધિ પુષ્ટિ ।। થાય છે. ા.ત. પર્ +
શેષઃ ।
પાળઃ ।
ત પ્રત્યય પર છતાં યમ્ રમ્ નમ્ ગમ્ હન્ મન્ તન્ ક્ષણ્ ક્ષિણ્ ધાતુમાં અનુનાસિક નો લોપ થાય છે.
त्वा
ति
સંબંધભૂત કુ
અવિકારક
સ્ત્રીલિંગ
રામસ્ય ગમનમ્ છે નગરસ્વ રક્ષળમ્ જે
ૢ તું । જા। ન્હન્દુ । યાજ ।
ત્યા, તિ અને ૠણ્ અને વન્
પ્રત્યય છે
ધાતુ
ભાવકૃદન્ત
'શમ્'
તિઃ
ગત:
'मन्'
मतिः
મતઃ
Note:- ભાવદન્તના કેટલાક સ્થાને કર્તાને અને કેટલાક સ્થાને કર્મને પછી વિભક્તિ લાગે. દા.ત.
32
=
કર્તાને ષષ્ઠી કર્મને ષષ્ઠી.
त
કર્મણિભૂતકૂ.
