________________
• नास्ति कुतो भयं अस्यअकुतोभयः । • पचतभृज्जता । • खादतमोदता • अश्नीत पिबत इत्येवं सततं यत्र अभिधीयते सा= अश्नीतपिबता । • अहं अहं इति यस्यां क्रियायामभिधीयते सा = अहमहमिका । अहंपूर्विका • आहोपुरुषिका । • कान्दिशीकः । & મધ્યમપદલોપી (શાક પાર્થિવ કર્મધારય સમાસ) જેમાં પૂર્વપદ સામાસિકપદ હોય અને ઉત્તરપદ સાથે સમાસ થતી વખતે સમાસિકપૂર્વપદના છેલ્લા પદનો લોપ થાય છે. • शाकप्रियः पार्थिवः = शाकपार्थिवः । कस्तुरीप्रधानः मृगः =कस्तुरीमृगः ।
• देवपूजकः ब्राह्मणः = देवब्राह्मणः । • मेरुनामा पर्वतः = मेरुपर्वतः । • कल्पपूरकः वृक्षः = कल्पवृक्षः । ૪. દ્વિગુતત્યુ જેમાં પૂર્વપદમાં સંખ્યાવાચક વિશેષણ હોય, તથા સમાસમાં સમૂહની વિવેક્ષા હોય તો આ સમાસ થાય અને નપુંસક એકવચનમાં આવે u.d. • त्रयाणां भुवनानां समाहारः = त्रिभुवनम् ।
• पञ्चानां पात्राणां समाहारः = पञ्चपात्रम् । નિયા :- ૧ ઉત્તરપદમાં અંતે હોય તો હું થાય અને સ્ત્રીલિંગમાં આવે.
...त्रयाणां लोकानां समाहारः = त्रिलोकी । एवं ... अष्टाध्यायी । पञ्चवटी। પરતુ પાત્ર અને વન શબ્દ ઉત્તરપદમાં હોય તો ઉપરોક્ત મુજબ જ થાય.
ud.. पञ्चपात्रम् । २ उत्त२५४मा मत आ, अक्ष, अङ्ग होय तो विधे ई थाय. ...पञ्चानां खट्वानां समाहारः पञ्चखट्वी / खट्वम् ।
• पञ्चतक्षी / तक्षम् । • पञ्चाङ्गी । पञ्चाङ्गम् । ૩. ઉત્તરપદમાં અંતે દીર્થ સ્વર હોય તો તપુરુષના સામાન્ય નિયમથી હસવ થાય u.d.. सप्तानां पृथ्वीनां समाहारः इति सप्तपृथ्वि । • पञ्चगुः । નોટ - પૂર્વપદ કોઇ દિશાવાચક કે સંખ્યા વાચક શબ્દ હોય અને આખો સમાસ કોઇ વિશેષ નામ થતું હોય નો દ્વિગુ સમાસ ન થાય, કર્મધારય જ થાય. .... सप्त च ते ऋषयश्च = सप्तर्षयः । • पञ्च ते जनाश्च - पञ्चजनाः । • उत्तरश्चासौ ध्रुवश्च = उत्तरध्रुवः ।
112
