________________
ચોથા શ્રી અભિનંદન સ્વામી પરમાત્માનું સ્તવન
૬૯ જીવદ્રવ્ય અને પુદ્ગલદ્રવ્ય અનંતની સંખ્યામાં છે. તેમાં જીવદ્રવ્ય અમૂર્ત (અરૂપી) છે. પરંતુ શરીરની સાથે જો વિચારીએ તો મૂર્તદ્રવ્ય છે વળી તે જીવદ્રવ્ય શરીરપ્રમાણ છે. પુદ્ગલદ્રવ્ય વર્ણ-ગંધ-રસ અને સ્પર્શવાળું છે એટલે તે રૂપીદ્રવ્ય છે તેના ૮ વર્ગણારૂપે ૮ ભેદ છે.
ધર્માસ્તિકાય, અધર્માસ્તિકાય, આકાશાસ્તિકાય, અને કાળ આ ચાર દ્રવ્યો અપરિણામી છે અન્ય કોઈપણ દ્રવ્યની સાથે એકમેક થતાં નથી. પરંતુ જીવ અને પુદ્ગલ આ બે દ્રવ્યો પરિણામી છે. અન્યદ્રવ્યની સાથે સંયોગ પામી એકમેક થઈને રહે છે. તેમાં પુદ્ગલાસ્તિકાય દ્રવ્ય અન્ય પુગલદ્રવ્ય સાથે મળીને સ્કંધરૂપે અને દેશરૂપે પરિણામ પામે છે.
તથા જીવદ્રવ્ય મિથ્યાત્વાદિ ભાવવાળો બન્યો છતો કાર્મણવર્ગણાનાં પુદ્ગલો ગ્રહણ કરીને તેની સાથે સાંયોગિકભાવે એકમેક થાય છે પરંતુ એકજીવ બીજા જીવની સાથે એકમેક થતો નથી. અર્થાત્ બે જીવનો મળીને એકજીવ થતો નથી.
શ્રી અભિનંદનસ્વામી પ્રભુ તો શરીર છોડીને, કર્મોને ખપાવીને મોક્ષે પધાર્યા છે એટલે અન્ય જીવ સાથે પણ મળતા નથી. અને અન્ય પુદ્ગલ સાથે પણ જોડાતા નથી. એટલે આ જીવદ્રવ્ય અન્યદ્રવ્યની સાથે મળે નહીં. પિંડીભાવ થાય નહીં માટે “દ્રવ્ય દ્રવ્ય મીલે નહિ” અર્થાત્ સર્વે પણ મુક્તિગત જીવો સ્વતંત્ર છે. કોઈપણ એક જીવદ્રવ્ય અન્યજીવ દ્રવ્ય સાથે પણ મળતું નથી અને અન્ય પુદ્ગલ સાથે પણ મળતું નથી. એકલો શુદ્ધ આત્મા સ્વતંત્રપણે જ મુક્તિમાં વર્તે છે.
ભાવથી વિચારીએ તો મુક્તિગત સર્વે પણ આત્મા અન્ય દ્રવ્યોની સાથે (અન્ય જીવદ્રવ્ય અને પુદ્ગલદ્રવ્યની સાથે) સદાકાળ અવ્યાપ્ત થઈને જ રહે છે. મોક્ષમાં ગયેલા આત્માઓ ક્યારેય પણ અન્ય જીવદ્રવ્ય સાથે કે અન્ય પુદ્ગલદ્રવ્ય સાથે એકાકાર – સ્વરૂપ થતા
