________________
६८
શ્રી દેવચંદ્રજી કૃત ચોવીશી ભાગ : ૧ ગાથાર્થ - આ વીતરાગ પ્રભુ તે પરમાત્મા છે. પરમેશ્વર છે. વાસ્તવિકપણે તે અલિપ્તદશાવાળા છે. એકદ્રવ્ય બીજાદ્રવ્યની સાથે કદાપિ મળે નહીં. ભાવથી આ પરમાત્મા અન્યદ્રવ્યની સાથે ન લેપાયેલું દ્રવ્ય છે. || ૨ ||
વિવેચન :- જે વીતરાગ પ્રભુ છે. તે જ પરમ એવો આત્મા છે અર્થાત્ સર્વથી શ્રેષ્ઠ આત્મા છે. કારણ કે તે જ પરમાત્મા સર્વ દોષોથી મુક્ત છે. વળી આ પરમાત્મા પરમ ઈશ્વર છે કારણ કે અનંતજ્ઞાનાદિ ગુણોની સંપત્તિના સ્વામી છે.
તથા વળી આ પરમાત્મા મૂળભૂત વસ્તુધર્મથી અલિપ્તદશાવાળા છે. કોઈપણ જીવદ્રવ્ય ભલે કર્મોથી લખાયેલું હોય. તથા બાંધેલા કર્મોના ઉદયને અનુસારે સાનૂકુળ કે પ્રતિકુળ પૌદ્ગલિકભાવોથી ભલે સંકળાયેલું હોય તો પણ વસ્તુગતે-એટલે વાસ્તવિકપણે શુદ્ધ સંગ્રહાયની અપેક્ષાએ આ જીવદ્રવ્ય કર્મોથી - શરીરથી અને સર્વપ્રકારના પૌગલિકભાવોથી અલિપ્ત છે. કારણ કે કોઈપણ એકદ્રવ્ય બીજા દ્રવ્યની સાથે સર્વથા મીલન ન પામવાના સ્વભાવવાળું જ હોય છે.
કેવલજ્ઞાની ભગવંતોએ ધર્માસ્તિકાયાદિ છ દ્રવ્યો આ જગતમાં કહેલાં છે તેમાં ધર્માસ્તિકાય અને અધર્માસ્તિકાય આ બે દ્રવ્યો અસંખ્યાત પ્રદેશ છે અને લોકાકાશમાં વ્યાપ્ત છે. સંખ્યામાં એક એક દ્રવ્ય છે. આકાશાસ્તિકાય નામનું દ્રવ્ય લોક-અલોકમાં એમ ઉભયમાં વ્યાપ્ત છે. અને અનંતપ્રદેશવાળું છે. તેમાં લોકમાં વર્તતું જે આકાશ છે. તે લોકાકાશ છે. તેના અસંખ્યાત પ્રદેશો છે અને અલોકાકાશ અનંત હોવાથી ત્યાંનું આકાશ અનંતપ્રદેશવાળુ છે. કાળ નામનું ચોથુ દ્રવ્ય અમૂર્ત છે. વ્યવહારકાલ અઢીદ્વિપમાં વ્યાપ્ત છે. વર્તના સ્વરૂપ જે નિશ્ચયકાળ છે. તે લોકવ્યાપ્ત છે.
