________________
શ્રી દેવચંદ્રજી કૃત ચોવીશી ભાગ : ૧
ઉત્તર ઃ આ વિભાવપરિણતિ તે અનાદિની છે અને કર્મના સંયોગથી જ આવેલી છે. મોહના વિકારીભાવોવાળી આ પરિણતિ છે. જીવ અને કર્મનો સંબંધ અનાદિનો છે તેથી આ પ૨પરિણતિ પણ અનાદિની છે.
૧૫૬
પ્રશ્ન : જો આ પરપરિણતિ સ્વરૂપ વિભાવદશા અનાદિની છે. તો તેનો અંત કેમ થાય ? જે અનાદિ હોય તે હંમેશા મેરૂપર્વતાદિની જેમ અનંત જ હોય ?
ઉત્તર આ વિભાવપરિણતિ અનાદિકાળથી જીવમાં છે તો પણ પરદ્રવ્યના સંયોગજન્ય છે. પરંતુ આત્માના પોતાના સ્વાભાવિક સ્વરૂપાત્મક નથી. તેથી શરીર ઉપર છાંટેલા પાવડરની જેમ દૂર થઈ શકે છે.
પ્રશ્ન ઃ આ આત્મા આવા પ્રકારની વિભાવદશાનો કર્તા કેમ બન્યો છે ? જે દશા પોતાના આત્માની નથી. તેનું કર્તૃત્વ કેમ હોય?
ઉત્તર ઃ પારમાર્થિક પણે તો આ આત્મા સ્વરૂપનો જ કર્તા છે. પરંતુ જ્યારે પોતાનું આત્મસ્વરૂપ કર્મોથી અવરાયેલું છે. ત્યારે મોહની તીવ્રતાના કારણે પરભાવનું કર્તાપણું પણ જીવમાં આરોપિતભાવે આવેલું છે. જે દૂ૨ ક૨વા જેવું છે તેને દૂર કરવા જ આ પ્રયત્ન કરાય છે. આરોપિત ભાવે આ જીવ પરપરિણતિનો કર્તા છે.
આ પ્રમાણે મોહદશાની આ ઘૂમી (નશો) જેમ જેમ આ આત્મા દૂર કરે છે તેમ તેમ તે આત્મામાં જે નિર્મળ એવું તથા અખંડ એવું અને પરભાવદશાથી અલિપ્ત એવું આ આત્માનું જે સ્વાભાવિક શુદ્ધ સ્વરૂપ છે તે સ્મૃતિગોચર થાય છે. વિભાવદશાનો નશો જેમ જેમ ઉતરે છે. તેમ તેમ સ્વભાવદશાનું ભાન આ જીવને થાય છે અને અણસમજમાં કાળ નિર્ગમન કર્યાનો પસ્તાવો થાય છે.
