________________
સિદ્ધાંતનું નામવાર કેષ્ટક
સાંખ્ય-ગ ન્યાય વૈશેષિક |
બૌદ્ધ
જૈન
,
પુરુષ નામથી આત્મા નામથી નામ યા ચિત્ત જીવ કે આત્મા શુદ્ધ ચેતનનું સ્વતંત્ર ચેતન નામથી સ્વતંત્ર નામથી સ્વતંત્ર સ્વતંત્ર | યા જીવતત્ત્વનું ચેતન તત્ત્વનું ચેતનનું અસ્તિત્વ અસ્તિત્વ
અસ્તિત્વ
અસ્તિત્વ
અવિધા અને મિથ્યાજ્ઞાન યા સમુદય નામથી મિથ્યાદર્શન તમૂલક અ- મોહ તથા રાગ-અવિધા ને તૃષ્ણા અને રાગ-દ્વેષ સિમતા, રાગ, દ્વેષરૂપે આ- રૂપે આવરણનું કષાય યા દર્શન ‘ષ ને અભિ- વરણ 5 અસ્તિત્વ
નમેહ અને નિવેશ એ પચ
ચારિત્રહરૂપ પર્વ વિપર્યયરૂપ
આસ્રવ યા આવરણ
આવરણ
૩ સભ્યજ્ઞાન યાસમ્યજ્ઞાન અને સમ્યગ્દષ્ટિ આદિ સમ્યગ્દર્શન, વિવે કખ્યાતિ યોગમાગ આઠ અંગવાળો સમ્યજ્ઞાન અને તેમજ તેનાં
અષ્ટાંગિકમાર્ગ સમ્મચારિત્રરૂપ ઉપયોગી આઠ
સંવર ગાંગ કેવલ્ય અને મુક્તિ અને નિર્વાણ મોક્ષ સ્વરૂપસ્થિતિ ! નિઃશ્રેયસ
પ્રાચીન અને મહત્ત્વનાં કહી શકાય એવાં ઉપનિષદોમાં બ્રહ્મ, આત્મા, અવ્યક્ત અને સત્ જેવા શબ્દોથી શરૂ થતી ચર્ચાઓમાં જુદી જુદી રીતે ઉક્ત ચાર સિદ્ધાંતનું જ વિવરણ છે. ઉપર વર્ણવેલ ચાર સિદ્ધાંતને અનુસરી સાધના કરનાર સાધકના. વર્તુળોમાં તેમજ તે સિદ્ધાંત વિશે દાર્શનિક દૃષ્ટિએ મીમાંસા
