________________
પર્યુષણ પર્વ મહાસ્ય
--------------- આયંબિલ તપમાં ઘી, તેલ, દૂધ, દહીં, ગોળ, સાકર, મિષ્ટાન, શાકભાજી, ફળો તથા મસાલા વિનાનો, રસ વગરનો શુષ્ક આહાર માત્ર એક વાર લેવાનો હોય છે. આ તપમાં એક ગર્ભિત સિદ્ધાંત અભિપ્રેત છે. “ખાવા” માટે જીવવાનું નથી પરંતુ “જીવવા માટે ખાવાનું છે. સ્વાદ વિજયની આરાધના માટેનું આ તપ છે. આયંબિલ તપની નવ દિવસની આરાધનામાં જૈનદર્શનનું નવપદ ચિંતન અભિપ્રેત છે. પહેલા પાંચ દિવસમાં પંચ પરમેષ્ટિને વિંદનની આરાધના અને છેલ્લા ચાર દિવસ દર્શન, જ્ઞાન, ચારિત્ર અને તપ એમ સમક્તિની સાધના કરવાની હોય છે.
તીર્થકરોના કલ્યાણકો તીર્થકરોના પાંચ કલ્યાણક ઉજવાય છે. (૧) ચ્યવન કલ્યાણક (૨) જન્મ કલ્યાણક (૩) દીક્ષા કલ્યાણક (૪) કેવળજ્ઞાન કલ્યાણક અને (૫) નિર્વાણ કલ્યાણક.
તીર્થંકર ભગવાન ગર્ભમાં આવે તે ચ્યવન કલ્યાણક, જે દિવસે જન્મ થાય તે દિવસ જન્મ કલ્યાણક, દીક્ષા ગ્રહણ કરે તે દિવસ દીક્ષા કલ્યાણક, કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્ત થાય તે દિવસ કૈવલ્ય કલ્યાણક અને જે દિવસે તીર્થંકર ભગવાનનો આત્મા આઠેય કર્મનો ક્ષય કરી નિવાર્ણ પામે અને સિદ્ધશીલા પર સ્થિર થઈ સિદ્ધત્વને પામે તે નિર્વાણ કલ્યાણક છે. આ પર્વો માનવીને કલ્યાણકારી પ્રેરણા આપે છે એટલે કલ્યાણક કહેવાય છે.
અક્ષયતૃતીયા: પૂર્વના કર્મોદયે નિર્દોષ સૂઝતો આહાર ન મળવાથી આદિનાથ ઋષભદેવે ફાગણ વદ આઠમે સંયમ સ્વીકાર્યો ત્યારથી ૪૦૦ દિવસ બાદ વૈશાખ સુદ ત્રીજે પ્રભુનું ઈશુરસ દ્વારા પારણું થયું આ અક્ષય તૃતીયાના દિવસે વર્ષીતપના તપસ્વીઓ પારણું કરે છે અને આ તપની અનુમોદના ઉત્સવરૂપે ઉજવાય છે.
દિવાળી : દિવાળીને ભગવાન મહાવીર નિર્વાણ કલ્યાણકના ઉત્સવરૂપે જૈનોમાં ઉજવાય છે. આ દિવસોમાં ઉલ્લાસભાવે દાન આપી લક્ષ્મીને મહાલક્ષ્મી બનાવવાની ભાવના અભિપ્રેત છે. નૂતનવર્ષનું ગૌતમસ્વામીના કેવળજ્ઞાનની સ્મૃતિરૂપ ગૌતમ પ્રતિપદારૂપે સ્વાગત કરે છે.
