________________
: ૧૫૭ :
રચના કરવામાં આવે છે. વળી પ્રિયજનોના વિયોગરૂપ સર્ષની નીચે પડેલા અને ઠંડા પવનથી શરીરે હેરાન થઈ જતા પીડિત અવસ્થામાં આવી પડેલા લેકેને તેઓ જાણે પશુ જ ન હેય, તેમ એ હેમંતઋતુ અનિવડે ખાઈ જવાના ઈરાદાથી રાત્રે જાણે રાંધતી ન હોય એમ લાગે છે.
હેમંતઋતુમાં એક દિવસ સૂર્ય અસ્ત થયા. સંધ્યારાગથી ગગનતલ વ્યાપ્ત થઈ ગયું. ત્યારે ભવનમાં સુખે બેઠેલા અર્જુન-સુસેના-કેલિદત્ત વચ્ચે આ પ્રમાણે વાર્તાલાપ થાય છે. - આજે યશવર્ધન શ્રેષ્ઠિની પુત્રી જેણે યૌવનને આંગણે પગ માંડયા છે, દેષરહિત છતાં તેના પતિએ નિષ્ફરવચનથી તેની તર્જના કરી છે, એટલું જ નહીં પણ કડક શબ્દોમાં તેણે કેઈ સાથે વાત પણ ન કરવી, તેમજ કોઈના ઘરે પણ જવું નહીં” એમ કહી તેને હેરાન કરી રહ્યો છે. આ પ્રમાની કડકાઈથી સુશીલા સ્ત્રી પણ દુશીલતાને પામે છે.
ત્યારે તેણે કહ્યું. આર્યપુત્ર! કઠોર વચન કહેવાથી શું થાય? જેની જેવી પ્રકૃતિ હોય, તે શિક્ષા આપવા છતાં પણ પરિવર્તન પામતી નથી. કૂતરાની પૂંછડી વાંકી તે વાંકી જ રહે છે. ગમે તે ઉપાય કરો, પણ એ સીધી થોડી જ થઈ શકે? તેથી કુલમર્યાદાપૂર્વક શાંતિથી વર્તવું જોઈએ. જેમ તેમ બોલવાથી શું ? ત્યારે કોધથી તેણે કહ્યું? અરે પાપી! નિર્લજજ ! તું તેની સામે અસત્ય પણે વતે છે ! અત્યારે જ તને તારૂં ફળ બતાવું છું. પછી તેણે તેને નવવધૂની જેમ ઘરમાં એ રીતે પૂરી રાખી કે, સૂર્ય-ચંદ્રના પણ દર્શન થઈ
