________________
કેટલાક પ્રશ્નોત્તર
પર્યાય ઉત્પન્ન થયાના અસખ્ય સમય પછી આવે છે. ત્યાં આપણે તેને ઉખાડી નાખવાનું વિચારીએ ત્યાંસુધીમાં તો કયારની ય ઊખડી ગઈ હશે.
૮૭
આ ઉપરથી જો તે કહે કે ભલે ભૂતકાળની અને વર્તમાન કાળની પર્યાયે નહીં, ભવિષ્યની પર્યાયે તે આપણે બદલી જ શકીએ છીએ.
તેમને કહીએ છીએ કે ભવિષ્યની પર્યાયે અત્યારે છે જ કહ્યાં -કે આપ તેને બદલે ?
આ ઉપરથી જો એમ કહેવામાં આવે કે ભવિષ્યમાં ખરાખ પર્યાયા નહીં આવવા દઇએ, સારી-સારી પર્યાયેા લાવીશું; તે એ પ્રશ્ન ઊભા થશે કે કઇ પર્યાય સારી છે, કઈ ખરાબ–એના નિર્ણય કોણ કરશે ? ‘નિમિન્ન થાય: માંદુ ોદ :’– આ નીતિ અનુસાર સારા -નરસાના નિર્ણય પણ અસંભવ નહી, તા કઠણુ જરૂર છે.
જો કોઇ કહે કે અમે અમારી રુચિ પ્રમાણે નિર્ણય કરીશુ, તેમને કહીએ છીએ કે જો આપ ફક્ત આપની જ ભાવી પર્યાયના કર્તા બનતા હાત તા વાત જુદી હતી; પણ આપ તેા પરપદાર્થોની પણ પર્યાય પાતાને અનુકૂળ બદલવા ચાહા છે; તેમાં ઇષ્ટ-અનિષ્ટના નિર્ણય માત્ર આપની જ ઇચ્છાથી કેવી રીતે થશે ? જગતમાં અન્ય પ્રાણીઓ પણ છે, તેમની ઇચ્છાના વ્યાઘાતના પ્રસંગ અવશ્ય આવશે.
બીજું શું આપને ખબર છે કે ભવિષ્યમાં અમુક પર્યાય થવાની છે કે જેથી આપ એ નિર્ણય કરી શકા કે અમુક પર્યાય બદલીને હું અમુક પર્યાય લાવીશ. જો ના, તો પછી એ અહંકાર જૂઠા જ સાબિત થયા કે મે આમ ન થવા દીધુ અને આમ કર્યું, કેમ કે જે કાર્યાં. સપન્ન થયુ છે-તે થવાનું નહાતુ, બીજું થવાનુ હતું-એના નિર્ણય કેવી રીતે થશે ? બની શકે કે તે જ થવાનુ હાય, જેને આપ કહ્યા છેા કે મે આમ કર્યું છે.
ખૂબ મહેનત કરીને પણ ભવિષ્યની પર્યાયોમાં ફેરફાર
