________________
એક અનુશીલન
૩૩
તથા સત્ર પરસ્પર અનુસ્મૃતિથી રચાયેલા એકપ્રવાહપણા વડે અનુત્પન્ન—વિનષ્ટ હાવાથી ઉત્પત્તિ-સ’હાર-ધ્રૌવ્યાત્મક છે. વળી જેમ વાસ્તુના જે નાનામાં નાના (છેવટના) અંશ પૂપ્રદેશના વિનાશસ્વરૂપ છે તે જ (અંશ) ત્યારપછીના પ્રદેશના ઉત્પાદ્યસ્વરૂપ છે તથા તે જ પરસ્પર અનુસ્મૃતિથી રચાયેલા એકવાસ્તુપણા વડે અનુભયસ્વરૂપ છે ( અર્થાત્ બેમાંથી એ સ્વરૂપે નથી), તેમ પ્રવાહના જે નાનામાં નાના અંશ પૂર્વપરિણામના વિનાશસ્વરૂપ છે તે જ ત્યારપછીના પરિણામના ઉત્પાદસ્વરૂપ છે તથા તે જ પરસ્પર અનુસ્મૃતિથી રચાયેલા એકપ્રવાહપણા વડે અનુભયસ્વરૂપ છે.
આ પ્રમાણે સ્વભાવથી જ ત્રલક્ષણરિણામ પદ્ધતિમાં (પરિણામેાની પરંપરામાં) થતું દ્રવ્ય સ્વભાવને નહિ અતિક્રમતુ હાવાથી સત્ત્વને ત્રિલક્ષણ જ અનુમેદવુ—મેાતીના હારની માક. (તે આ રીતે ) જેમ જેણે (અમુક) લખાઇ ગ્રહણ કરેલી છે એવા લટકતા મેાતીના હારને વિષે, પોત-પોતાનાં સ્થાનામાં પ્રકાશતાં સમસ્ત માતીમાં, પછી-પછીનાં સ્થાનાએ પછી-પછીનાં મેાતીઓ પ્રગટ થતા હાવાથી અને પહેલાં-પહેલાંનાં મોતી નહિ પ્રગટ થતા હોવાથી તથા સત્ર પરસ્પર અનુસ્મૃતિ રચનારા દ્વારા અવસ્થિત હોવાથી ત્રિલક્ષણપણું પ્રસિદ્ધિ પામે છે; તેમ જેણે નિત્યવૃત્તિ ગ્રહણ કરી છે એવા રચાતા (પરિણમતા) દ્રવ્યને વિષે, પોત-પોતાના અવસરામાં પ્રકાશતા (પ્રગટતા) સમસ્ત પરિણામામાં, પછી-પછીના અવસરાએ પછી-પછીના પણ્ણિામા પ્રગટ થતા હાવાથી અને પહેલાં પહેલાંના પરિણામ નહિ પ્રગટ થતા હોવાથી તથા સત્ર પરસ્પર અનુસ્મૃતિ રચનારી પ્રવાહ અવસ્થિત (-ટકતા) હાવાથી ત્રિલક્ષણપણું પ્રસિદ્ધિ પામે છે.
ભાવાર્થ : જેમ દ્રવ્યના વિસ્તારના નાનામાં નાના અંશ તે પ્રદેશ છે, તેમ દ્રવ્યના પ્રવાહના નાનામાં નાના અંશ તે પણ્ણિામ છે. પ્રત્યેક પરિણામ સ્વ-કાળમાં પેાતાના રૂપે ઊપજે છે, પૂરૂપથી નષ્ટ થાય છે અને સ` પરિણામામાં એકપ્રવાહપણું હાવાથી પ્રત્યેક પરિણામ ઉત્પાદ–વિનાશ વિનાના એકરૂપ-ધ્રુવ રહે છે. વળી ઉત્પાદ-વ્યય-ધ્રૌવ્યમાં સમય ભેદ નથી, ત્રણે ય એક જ સમયે છે.
