________________
ମୁଁ କିଏ ?
ମୋକ୍ଷଦାତା ଜ୍ଞାନୀ ମିଳିବା ଦରକାର । ନଚେତ୍ ମୋକ୍ଷ କଦାପି ହୋଇ ପାରିବ ନାହିଁ । କୋଟି କୋଟି ଜନ୍ମ ନେଲା ପରେ ମଧ୍ୟ ହୋଇ ପାରିବ ନାହିଁ। ଅନନ୍ତ ଜନ୍ମ ତ’ ହୋଇ ଗଲାଣି ନା’ ?
ପରିଶ୍ରମ ଦ୍ବାରା ମୋକ୍ଷ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ ନାହିଁ
୨୪
ଏହା ଯାହା ମୁଁ କହୁଛି ନା, ଯେ ମୋ ନିକଟକୁ ଆସି ମୋକ୍ଷ ନେଇଯାଅ, ତେବେ ଲୋକମାନେ ମନରେ ଭାବନ୍ତି ଯେ ‘ଏପରି ଦିଆଯାଉଥିବା ମୋକ୍ଷ କେଉଁ କାମକୁ, ନିଜ ପରିଶ୍ରମ ବିନା ?’ ‘ତେବେ ଭାଈ, ପରିଶ୍ରମ କରି ପ୍ରାପ୍ତ କରନ୍ତୁ। ଦେଖନ୍ତୁ, ତାହାର ବୁଝାମଣା କେତେ ବଢ଼ିଆ ( !) ଅଟେ ?’ ବାକି ପରିଶ୍ରମ ଦ୍ବାରା କିଛି ମଧ୍ୟ ମିଳିବାର ନାହିଁ । ପରିଶ୍ରମ ଦ୍ବାରା କେବେ କାହାକୁ ମୋକ୍ଷ ମିଳି ନାହିଁ ।
ପ୍ରଶ୍ନକର୍ତ୍ତା : ମୋକ୍ଷ ଦିଆ ବା ନିଆଯାଇ ପାରିବ କି ?
ଦାଦାଶ୍ରୀ : ତାହାକୁ ନେବା-ଦେବାର ହୋଇ ନଥାଏ । ଏହାତ ନୈମିତିକ ଅଟେ । ଆପଣ ମୋତେ ଭେଟିଲେ, ଏହା ନିମିତ୍ତ ଅଟେ । ନିମିତ୍ତ ଜରୁରୀ ଅଟେ। ବାକି, ନା’ ତ’ କେହି ଦେବାବାଲା ଅଛି ଏବଂ ନା’ କେହି ନେବାବାଲା ଅଛି। ଦେବାବାଲା କାହାକୁ କୁହାଯିବ ? ଯଦି କେହି ନିଜ ଘରର ବସ୍ତୁ ଦିଏ, ତେବେ ତାଙ୍କୁ ଦେବାବାଲା କୁହାଯାଏ । କିନ୍ତୁ ମୋକ୍ଷ ତ’ ଆପଣଙ୍କ ଘରେ ହିଁ ଅଛି, ମୋତେ ତ’ ଖାଲି ଆପଣଙ୍କୁ ଦେଖାଇଦେବାର ଅଛି, ରିୟଲାଇଜ୍ କରାଇଦେବାର ଅଛି । ଅର୍ଥାତ୍ ନେବା-ଦେବା ହିଁ ନାହିଁ, ମୁଁ ତ’ କେବଳ ନିମିତ୍ତ ଅଟେ ।
ମୋକ୍ଷ ଅର୍ଥାତ୍ ସନାତନ ସୁଖ
ପ୍ରଶ୍ନକର୍ତ୍ତା : ମୋକ୍ଷ ପ୍ରାପ୍ତ କରି କ’ଣ କରିବା ?
ଦାଦାଶ୍ରୀ : କିଛି ବ୍ୟକ୍ତି ମୋତେ ଭେଟିଲେ କୁହନ୍ତି ଯେ ମୋର ମୋକ୍ଷ ଦରକାର ନାହିଁ । ତେବେ ମୁଁ କୁହେ ଯେ, ‘ଭାଈ, ଆପଣଙ୍କୁ ମୋକ୍ଷର ଆବଶ୍ୟକତା ନାହିଁ କିନ୍ତୁ ସୁଖ ଦରକାର କି ନାହିଁ ? ନା ଦୁଃଖ ପସନ୍ଦ ଅଟେ ?’ ତେବେ କୁହନ୍ତି, ‘ନାହିଁ, ସୁଖ ତ ଚାହୁଁଛି ।’ ମୁଁ କହିଲି, ‘ସୁଖ ଅଳ୍ପ-ବହୁତ କମ୍ ହେଲେ ଚଳିବ ?’
