________________
પહેલાં કડીનો પૂર્વાર્ધ. બહિરાત્મદશામાં વર્તતો મનુષ્ય જાગતો દેખાય કે ગ્રંથો ભણતો કે ભણી ચૂકેલો હોય તો પણ એ જાગૃતિ કે એ ગ્રન્થ-પઠનથી એની મુક્તિ થતી નથી.
જાગવું જ્યારે ભીતરનું હોય ત્યારે જ એનો કંઈક અર્થ છે. એ જ રીતે ગ્રન્થોનો અભ્યાસ પણ ભીતરને બદલે તો જ એ સાર્થક કહેવાય.
એક ભાઈ એક સંત પાસે આવેલા. તેમણે કહ્યું : મહારાજશ્રી, અમદાવાદની એમ. જે. લાઈબ્રેરીનાં ઘણાં બધાં પુસ્તકો મેં વાંચી લીધાં છે. એ ભાઈ સંત પાસે પગ પર પગ ચડાવી બેઠેલા. છીંકણીની ડબ્બી હાથમાં, ચપટી ભરીને સૂંઘતા જાય.
મહારાજશ્રીએ આ જોયું. તેમણે એ ભાઇને પૂછ્યું : એક કબાટમાં કેટલાં પુસ્તકો રહેતાં હશે ? પેલા ભાઇ કહે : મોટાં હોય તો દોઢસો-બસો, નાનાં હોય તો ત્રણસો જેટલાં....
મહારાજશ્રીએ આગળ કહ્યું : એક કબાટ વર્ષો સુધી આ પુસ્તકોને પોતાનામાં રાખે. પણ એથી કબાટને શો લાભ ?
પેલા ભાઇ કહે : કંઈ જ નહિ.
મહારાજશ્રીએ પ્રેમથી કહ્યું : તમે પણ એ વિચારજો કે હજારો પુસ્તકો વાંચ્યા પછી તમને કેટલો લાભ થયો ? ક્યાંક એવું તો નથી ને, કે આપણું શરીર, મન હાલતા-ચાલતા કબાટ જેવું જ હોય !
એ ભાઈ વિચારમાં પડી ગયા.
સમાધિ શતક
૨૬
