________________
મઝાની ઝેન કથા છે.
બે ભિક્ષુઓ જઈ રહ્યા છે. એક ભિક્ષુની નજર મંદિરની ધજા પર ગઈ. ધજા ચાલતી હતી. એણે જોયું, વિકલ્પરૂપે એ વાત એના મનમાં આવી અને હવે એ વાત શબ્દરૂપે બહાર આવે છે. સાથી ભિક્ષુને એમણે કહ્યું : ધજા ચાલે છે.
બીજા ભિક્ષુના મનમાં આ વિકલ્પ સામે બીજો વિકલ્પ ઊઠ્યો. જે એમણે શબ્દોમાં મૂક્યો : ધજા ક્યાં ચાલે છે ? હવા ચાલે છે.
કોઈ અર્થ ખરો આ વિકલ્પોનો ? ધજા ચાલે કે હવા ચાલે; શો ફરક પડે છે ?
બેઉ ભિક્ષુઓને ખ્યાલ નહોતો પણ ગુરુ તેમની પાછળ આવતા હતા. તેમણે કહ્યું : નથી તો ધજા ચાલતી, નથી તો હવા ચાલતી; ચાલે છે તમારા બેઉનું મન.
આત્માનુભૂતિ છે નિર્વિકલ્પા.
વિકલ્પોથી શું થશે ?
ઝેન કથા યાદ આવે ઃ ભિક્ષુ નાનસેનને શિષ્યે પૂછ્યું : આકાશમાં દેદીપ્યમાન હીરો છે. શી રીતે એને પમાય ? નાનસેન કહે છે : વાંસની નિસરણી બનાવ. આકાશમાં એને માંડ. અને હીરાને પામ.
શિષ્ય પૂછે છે ઃ આકાશમાં નિસરણી કેમ લગાવી શકાય ? ગુરુ કહે છે : તું હીરાને મેળવશે એમાં તું શંકા કેમ કરી શકે ?
સમાધિ શતક
|
૧૫૨
