________________
સાચું હું પકડમાં આવે, તો ખોટુકલો અહંબોધ વિશીર્ણ થઈ રહે. ‘અહં જ્ઞાન નિજ ગુણ લગે, છૂટે પરહી સંબંધ.’
બુદ્ધિ અને અહંકારની જુગલબંધી વિદાય લેશે, અને શ્રદ્ધા અને મેધાની જુગલબંધી ભીતર ઝંકૃત થશે.
બુદ્ધિ અહંકારને છાવશે. પોતાના મહોરા નીચે એ અહંકારને છુપાવવાની કોશિશ કરશે. એક સંસ્કૃત સુભાષિત યાદ આવે : અહંકાર બુદ્ધિને કહે છે કે તું સૂતેલ આત્માને જગાડીશ નહિ; જો એ જાગી ગયો તો ન હું રહીશ, ન તું રહેશે.૨
પ્રા.
અહંકારયુક્ત વિચારસરણી તે બુદ્ધિ. શ્રદ્ધાયુક્ત વિચારસરણી તે મેધા,
સાધનામાર્ગમાં આમ પણ, બુદ્ધિનું શું પ્રયોજન ? ગમે એટલો હોશિયાર માણસ ચાલતો હોય, કોઈ ગામ ભણી જતો હોય; બે માર્ગ આવે અને માર્ગસૂચક પટ્ટિકા ન હોય તો એની બુદ્ધિ ત્યાં શું કરી શકે ? અપરિચિત માર્ગ પર એની બુદ્ધિ શું કામમાં આવે ?
એમ જ, જ્યારે સાધનાનો માર્ગ અનભ્યસ્ત છે ત્યારે, બુદ્ધિ શું કરશે? ત્યાં તો પ્રભુવચનો પરની શ્રદ્ધા, સદ્ગુરુઓ પરની શ્રદ્ધા જ કામ લાગશે. ‘અહંજ્ઞાન નિજ ગુણ લગે, છૂટે પરહી સંબંધ...' બુદ્ધિ અને અહંકારની જુગલબંધી ગઈ; શ્રદ્ધા અને મેધાનું દ્વન્દ્વ ભીતર આવ્યું; હવે પરનો સંબંધ સમાપ્ત. હવે પ્રવેશ થાય છે આનન્દલોકમાં.
(૨) અહકનારો ધયં વ્રતે, મૈનં સુપ્તમુત્થાપય...ન ત્યું નાહમ્ ।
સમાધિ શતક
૧૪૨
