________________
શરીર વ્યાધિગ્રસ્ત થઈને પથારી પર લેટેલું હોય તો એને પણ જોવાની વાત. શરીર છૂટું, છૂટું થઈ રહ્યું હોય ત્યારે પણ એને શાન્તચિત્તે નીરખવાની વાત.
પીડા ક્યાં રહી હવે ?
‘શ૨ી૨ તે હું’ આ માન્યતા જ પીડાનું મૂળ છે.
એક સંગોષ્ઠિમાં પ્રબુદ્ધ શ્રોતાઓને મેં પૂછેલું : શરીરો, અતીતમાં ભિન્ન ભિન્ન રહેલાં - પશુઓનાં, પક્ષીઓનાં - છતાં આ શરીર પ્રત્યે આપણી આસક્તિ કેમ છે ?
શ્રોતાઓએ મારી સામે જોયું. મેં કહ્યું કે આત્મતત્ત્વ પકડાતું નથી, અને એ પછીનું જે શ૨ી૨ છે, તે હું તરીકે પકડાઈ ગયું છે. અને એટલે જ શરીરોના આકારોની બદલાહટ વચ્ચે પણ આ શરી૨ ૫૨ આસક્તિ રહ્યા કરે છે.
‘હું’ ને મૂકવાની જગ્યા ક્યાંક તો જોઈએ ને ! આત્મતત્ત્વ ન પકડાયું, તો શરીર પર એ મુકાયું.
અષ્ટાવક્ર ગીતામાં ઋષિ અષ્ટાવક્ર રાજા જનકને કહે છે : ‘અયમેવ હિ તે વન્ધો:, દ્રાર પશ્યસÎતરમ્ ।' તને કર્મબંધ થાય છે, એની પાછળનું કારણ એ છે કે તું દ્રષ્ટા તરીકે - હું તરીકે બીજાને / શ૨ી૨ આદિને માને છે.
બે શબ્દો છે : દ્રષ્ટા અને દૃશ્ય. જે જોનાર હોય તે દ્રષ્ટા. જેને જોઈ શકાય તે દૃશ્ય...
સમાધિ શતક
૫૬
