________________
પિકાસોએ તત્ત્વજ્ઞની અદાથી મસ્ત જવાબ આપ્યો : હું ચોવીસ કલાક થોડો હું હોઉં છું ? આ ચિત્ર દોર્યું ત્યારે હું નિજાનન્દમાં નહોતો. તેથી એ મેં દોર્યું છે એમ કેમ કહી શકાય ?
આ સન્દર્ભમાં એક સરસ પ્રશ્ન ભાવકને : તમે ખરેખર તમે કેટલો સમય હો છો ? અથવા એમ પૂછી શકાય કે તમે ચોવીસ કલાકમાં ‘સ્વસ્થ’ કેટલો સમય હો છો ?
સ્વસ્થતા. તમારું તમારામાં હોવાપણું.
આની સામે છે અસ્વસ્થતા.
અપેક્ષા → ઉત્સુકતા → અસ્વસ્થતા આ ક્રમ છે.(૧)
અપેક્ષા જાગી કે મને અમુક લોકો સારો માને. આ અપેક્ષા ભીતર ઉત્સુકતાને પ્રગટાવશે. મનમાં સળવળાટ આ અંગે થયા કરશે. એ સંબંધિત લોકોને પૂછશે : અમુક લોકો મારે માટે શું માને છે ? તેઓ મારા પ્રવચન કે સંભાષણથી પ્રભાવિત થયા છે ? જવાબ ‘હા’માં આવશે તો રતિભાવની અસ્વસ્થતા. ‘ના’માં જવાબ આવ્યો તો અરતિભાવની અસ્વસ્થતા.
-પણ—
નિઃસ્પૃહ થઈ જવાયું તો . .? તો મઝા જ મઝા. સ્વસ્થતા...
અહીં ક્રમ આવો થશે : અપેક્ષાહીન દશા → ઉત્સુકતાનો અભાવ →
સ્વસ્થતા.
(૧) નૈરપેક્ષ્ચારનૌલ્લુય - મનૌભુયાન્ન સુસ્થતા ।
सुस्थता च परानन्द
स्तदपेक्षां क्षयेन्मुनिः ॥ योगसार
સમાધિ શતક
૮૯
