________________ 166 ભાવનામૃત-I: અનુકૂળ મધ્યસ્થભાવ-પ્રતિકૂળ મધ્યસ્થભાવ - તેમ છતાં આવા લોકોને જિનના અનુયાયી કહેવા એ જિનનો દ્રોહ છે. જિનના અનુયાયીઓ સાથે પણ વિશ્વાસઘાત છે. સાથે સાથે સ્યાદ્વાદી હોવાનો મોટામાં મોટો દંભ છે. આપણા શાસ્ત્રકારોએ અન્યદર્શનોપંથોની (જિનશાસનમાંથી ગયેલી) વાતોનો નયસાપેક્ષ સમન્વય કર્યો છે, પરંતુ લોકોત્તર અને લૌકિક શાસનો તથા તેના દેવ-ગુરુ-ધર્મને એક હરોળમાં મૂકવાનું કામ ક્યારેય કર્યું નથી. નયસાપેક્ષ સમન્વય કરવો એ નયગર્ભિત વાણી છે. જ્યારે સાચા-ખોટાને ભેગું કરવું એ મિથ્યાત્વ છે. પ્રશ્ન-૨૧ : અન્ય દર્શનકારો તથા ગૃહસ્થ સર્જિત નવા પંથવાળા પ્રત્યે આરાધકોનું વલણ કેવું હોવું જોઈએ ? ઉત્તર : તે બધા સર્વજ્ઞ શાસનથી વિપરીત એવા ઉન્માર્ગમાં હોવાથી સર્વજ્ઞ શાસનમાં સ્થિર રહેવા તેમનાથી દૂર રહેવું જોઈએ. કારણ કે, મિથ્યામતિનો પરિચય કરવો તે સમ્યક્તનું દૂષણ છે અને સભ્યત્ત્વની ચાર સદ્દતણા પૈકીની ત્રીજી-ચોથી સદુહણામાં શ્રદ્ધાભ્રષ્ટ પાર્થસ્થાદિ લોકોનો સંસર્ગ કરવાનો અને પરદર્શીઓનો સંગ કરવાની સ્પષ્ટ ના પાડી છે. ત્યાં અંતે કહ્યું છે કે - “હીણા તણો જે સંગ ન ત્યજે, તેહનો ગુણ નવિ રહે ન્યું જલધિ-જલમાં ભળ્યું, ગંગા-નીર લૂણપણું લહે.” - ફરી એકવાર ખુલાસો કરી લઈએ કે, તે તે કાળે કદાગ્રહને વશ બનીને, તે તે ત્રાહિત વ્યક્તિઓ દ્વારા નવા મતો સ્થપાયા તે બધા શાસ્ત્રવિરુદ્ધ છે. માત્ર તપાગચ્છ જ શાસ્ત્રશુદ્ધ પરંપરાને વહન કરે છે. કોઈને અટકાવી ન શક્યા એ કલિકાલની બલિહારી અને એ જીવોની નિયતિ. પરંતુ એટલા માત્રથી બધાને જિનના અનુયાયી કહી દેવાનું સાહસ ન કરી દેવાય ! - હવે જ્યારે વલણ કેવા પ્રકારનું રાખવું? એ પ્રશ્ન છે, તો તેના અંગે એટલું જ કહેવાનું છે કે, તેમના પ્રત્યે મૈત્રી-કરૂણા ભાવના રાખવાની છે, દૃષ્ટિરાગ-અસૂયા ગર્ભિત દ્વેષ કરવાનો નથી, તેઓ પણ સન્માર્ગને
