________________ પ્રકરણ-૩ પ્રશ્નોત્તરી 151 આવી નીતિ-રીતિના કારણે જ શાસન-માર્ગ એના મૂળ સ્વરૂપે જોવાજાણવા મળે છે. આથી મતભેદો હોય, ત્યારે કયો મત શાસ્ત્રાનુસારી છે અને કયો શાસ્ત્રવિરુદ્ધ છે, તે સ્વયં જાણવું જોઈએ અને સત્યાર્થી જીવોને જણાવવું પણ જોઈએ. આવી નીતિ-રીતિ અપનાવ્યા પછી કોઈ પોતાની શાસ્ત્રવિરુદ્ધ માન્યતા છોડવા તૈયાર ન હોય તો તે તેને મુબારક. આપણે તે વાત ખોટી છે તે જાહેર કરવાનું અને તેનાથી દૂર રહેવાની સલાહ પણ આપવાની. બાકી બધાને સારા, સાચા માનવાની અને બધાનો સંગ કરવાની સલાહ આપવી એ શાસ્ત્રમાન્ય માર્ગસ્થ સલાહ ન કહેવાય. “માન્યતાભેદ ના અવસરે સાચી-ખોટી માન્યતાની પરીક્ષા કરવા માટેના સાધનો (શાસ્ત્ર-પરંપરા આદિ) ઉપલબ્ધ હોય ત્યારે પ્રશ્નમાં જણાવ્યા મુજબનું ક્યારેય બોલી શકાય નહીં. પ્રશ્ન-૧૬ : “માન્યતાભેદ છે માટે તત્ત્વ કેવલીગમ્ય” આવું જે કહે તેને કયો દોષ લાગે ? ઉત્તર : વિશિષ્ટ શ્રતધરોના બે અલગ મત માટે “તત્ત્વ કેવલીગમ્ય' કહીને શ્રીલોકપ્રકાશ જેવા ગ્રંથોમાં ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે. પરંતુ માન્યતાભેદ માટે તો પૂ.મહોપાધ્યાશ્રીજીએ એક શ્રાવકને લખેલા પત્રમાં જે કહ્યું છે, તે પત્રની વિગતો ખાસ ધ્યાનમાં લેવા જેવી છે - “જે લોકો માન્યતાભેદ અવસરે શાસ્ત્રમાંથી સત્યને શોધવાનો પ્રયત્ન કર્યા વિના પ્રમાદાદિથી કે સત્ય શોધવાની ઈચ્છા ન હોવાથી તત્ત્વનિર્ણય ન કરતાં, તત્વ તો કેવલીગમ્ય છે, તેમ કહી તત્ત્વને અનિર્મીત રાખે છે, એ મિથ્યાત્વી છે.” પ્રશ્ન-૧૭ : તો પછી તવંતુ વહ્નિાખ્યમ્' ક્યારે કહેવાય? ઉત્તર : જ્યારે બે અશઠ-ભવભીરૂ-ગીતાર્થ સુવિહિત મહાપુરુષોની વાત અલગ-અલગ આવે અને તેમના બે પક્ષમાંથી એક સાચો અને એક ખોટો સિદ્ધ કરનારું બીજું કોઈ પ્રબળ શાસ્ત્રોક્ત પ્રમાણ-યુક્તિ
