________________
(૨)
સ્ત્રી કેળવણી. હવે આપણે પ્રથમ એ તપાસીએ કે સ્ત્રીઓને ભણાવવી એ કર્તવ્ય છે કે અકર્તવ્ય? સ્ત્રી એ ઘરને એક અનુપમ શૃંગાર છે અને તેનાથી આખું ઘર તથા તેમાં રહેનાર સર્વ જીવો શોભી નીકળે છે. તો જ્યારે એના અસ્તિત્વપણથી જ ઘરને એટલી શોભા મળે છે, તે પછી તેનામાં વિદ્યારૂપી અમૂલ્ય રત્નને ભંડાર ભરેલ હેય તે તેની શોભામાં શી ખામી રહે ? એનું અને વળી સુગંધ હોય તો તેની કિંમત કેટલી બધી ઉમદા થાય? લક્ષ્મીવાન અને વિદ્વાન હોય તો તેની કેટલી કિંમત ? ગુણસંપન્ન અને વિદ્વાન હેય તે તેનું કેટલું મૂલ્ય થાય ? વગેરે અનેક વ્યાવહારિક દૃષ્ટાંતેથી સિદ્ધ થાય છે કે સ્ત્રીને કેળવણી આપવાની ખરેખરી જરૂરીઆત છે. વળી એક વિદ્વાન માણસ લખે છે કે “ગૃહસત્તાને મુખ્ય આધાર સ્ત્રી કેળવણું ઉપરજ છે.” તે કેવી રીતે ? ત્યાં તે સમજાવે છે કે એક વખત હું એક વિદ્વાન સ્ત્રી સાથે વાત કરતે હતા, તેવામાં મેં જણાવ્યું કે શીખવવાની જુદી જુદી રીતોમાં કાંઈ દમ નથી, તેથી તો રૈયતને જુદી જુદી જાતની કેળવણી મળે પણ તેમાં શું કરવું બાકી છે? શેની ખામી છે? તે કહે.”
તે સ્ત્રીએ જવાબ આપે કે જનેતાઓની.” તે વિદ્વાન કહે છે કે હું ચુપજ થઈ ગયો અને મેં કહ્યું કે “ હા, ખરૂં.' એકજ શબ્દમાં કેળવણીની બધી પદ્ધતિ આવી ગઇ. માટે સદાચાર બંને ધાવાનું પ્રથમ અને અતિ અગત્યનું સ્થળ તે ઘરની ચીજ છે અને તે વિદ્વાન-કેળવાયેલી હોય તો તેને અને તેની સંતતિ તમામને જન્મ સફળ થાય એ નિઃશંક છે.
' સાર–સ્ત્રી ઉપર આખા ઘરને બહુધા આધાર હોવાથી તેને સવ રીતે કેળવી કુશળ બનાવવાની ભારે જરૂર છે. સારી રીતે કેળવાયેલી સ્ત્રી ઘરની શોભારૂપ બને છે અને તેનાથી થતી -
