Page Text
________________
ગ. આઠમા ગણના ધાતુઓને અંત્ય જૂ અથવા – ઉડી જાય છે. ને આત્મને પદના બીજા
અને ત્રિજા પુરૂષના એકવચનમાં થાર્ અને તે પ્રત્યય લાગે છે. તન ને ઉડી ગયા પછી ના થાય છે. ઘ. પુષા ધાતુઓ માંહેલા ધાતુઓને તથા ધાતુકેશમાં બતાવેલા સ્ત્ર અનુબંધવાળા પત્ત
ને વિદ્ને તથા રા ને તુજ ને જરૂર, ને શુતા િધાતુઓ માહેલા ધાતુઓને તથા ધાતુકેશમાં બતાવેલા અનુબંધવાળા સદ્ગુ રુ, ચુત, છ, છુ તુ તુ, ગુ,
, , , થુ, હર (શ્રવ અથવા પર ઉપસર્ગવાળે), ને સેવ ને તથા 4િ, ૬, ૫ ને સ્તન્મ ને વિકલ્પ, અનદ્યતનભૂતના પ્રત્યય લાગે છે. અને
તાદ્રિ એ જ્યારે અનદ્યતનભૂતના પ્રત્યય લે છે ત્યારે પરસ્મપદી થાય છે. ઉપર લખેલા સઘળા ધાતુઓ અનદ્યતનભૂતના પ્રત્યય લે ત્યારે તેઓના સ્વરની ગુણ કે વૃદ્ધિ થતી નથી. પણ પત્ નું પપ્ત, મમ્નું અથ, વાન્ નું રિન્, શ્વિનું , नु जर्, स्यन्द नु स्यद् , स्तम्भ नुस्तम् , भ्रंश भ्रश, ध्वंस् नु ध्वस्ने स्रस्र्नु શ્રદ્ થાય છે. વળી અનદ્યતનભૂતના પ્રત્યયેની પૂર્વે અવિકારક એ જ ધાતુને
ઉમેરાય છે. છે. દશમા ગણના ધાતુઓ, પ્રેરક ધાતુઓ તથા મા થી થયેલા નામધાતુઓને ન ઉડી
જાય છે, અને ઉપાંત્યસ્વર હસ્વ થાય છે. પણ જે ઉપાંત્યમાં અ, બા, રૂ, ૩, અદ્ કે મારું માને કઈ હેાય તે પહેલા ચારને બદલે (હસ્વ) ને છેલ્લા બેને બદલે સ્ટ વિકપે મુકાય છે. (હૈ, દે, માન્, સુ,સુદ્, , , , , , K, , રી, સુ, s૬, મ, બ્રા ને બ્રા ને ઉપાંત્ય વિકલ્પ હસ્વ થાય છે ને ધાતુકેશમાં બતાવેલા અનુબંધવાળા ધાતુઓને તથા ચો, ઢ, ને શ ને ઉપાંત્ય હસ્વ થતું નથી.) પછી અવિકારક એ જ ઉમેરાય છે ને દ્વિત્વ કરી અનદ્યતનભૂતના પ્રત્યય લગાડાય છે. એ દ્વિત્વના નિયમે નીચે મુજબ છે. ૨. સ્વરાદિધાતુ હોય તે તેને બીજે સ્વર અને તેની પૂર્વેને વ્યંજન બેવડાય છે.
અપવાદ–બીજા સ્વરની પૂર્વે સંયુક્ત વ્યંજન હોય ને તેમાં ૬, ૮, કે ? આવતે હોય તે સંયુક્ત વ્યંજનમાંને બીજે વ્યંજન લેવા નીકર પહેલે લે. ૨. વ્યંજનાદિ ધાતુ હોય તે તેને પહેલે વ્યંજન અને તેની પછીને સ્વર બેવડાય છે.
અપવાદ-સંયુક્ત વ્યંજનાદિ ધાતુ હોય ને સંયુક્ત વ્યંજનને આદિ વ્યંજન રા, ૬ કે ૨ હેય ને તેની પછી અઘોષ વ્યંજન આવ્યું હોય તે પહેલે વ્યંજન નહીં બેવડાતા અશેષ વ્યંજન અને તેની પછીને સ્વર બેવડાય છે. રૂ. અભ્યાસમાં કેઈપણ વર્ગના કથા ને બદલે ૩ જે.
છે , રજા ને , ૧ લે શ્ન વર્ગના જેટલામ ને , વર્ગને તેટલામે
દીર્ઘ સ્વર
હસ્વ સ્વર
:
ܙܕ ܙܕ ܙܕ ܙܕ ܙܕ ܙܕ ܙܕ
૩ ને ૬ મુકાય છે.
.
| SR No. | 023460 |
| Book Title | Sanskrit Bhasha Pradip |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Thakordas Jamnadas Panji |
| Publisher | Thakordas Jamnadas Panji |
| Publication Year | 1867 |
| Total Pages | 366 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 28 MB |