Page Text
________________
अधि +इनु आधिजगे भी नु बिभयांचकार, विभाय, विभय
નું કુવ, કુવા રી નું દિર, વિક્રાય, વિદુર इ न इयाय , इयय भृ नुविभरांचकार, बभार , बभर
हु नुं जुहवांचकार, जुहाव , जुहव ૮. ભાવકમબેધક ધાતુના રૂપ ર્તરિપ્રેગના આત્મપદના રૂપ જેવાજ જાણવા.
૨. સામાન્યભૂતના સંબંધમાં. ૧. ૬, ૩ કે * હસ્વ કે દીર્ઘના ઉપાંત્યવાળા વ્યંજનાત ધાતુઓના સંબંધમાં આત્મપદના
પ્રત્યયને અવિકારક જાણવા. ૨. પ્રત્યના આદિજ ની પૂર્વે કે પછી અનુનાસિક કે અર્ધસ્વર શિવાયને વ્યંજન હોય તે
એ ર્ ને લેપ થાય છે. જેમકે મિસ્ત=મિત્ત ૩. અનિટ ધાતુઓના સંબંધમાં પરપદી ધાતુઓના સ્વરની વૃદ્ધિ થાય છે. 'આત્મપદી ધાતુઓના અંત્ય સ્, ,૩, ૩ને ગુણ, ને અંત્ય (દીર્ઘ) % ને ફુ અથવા ૩ થાય છે. ને અંત્ય ( ૨) ત્રદ તથા ઉપાંત્ય સ્વર કાયમ રહે છે, ને પરમૈપદીને આત્માનપદી બેઉ ધાતુના ઉપાંત્ય ને ? પણ વિકપે થાય છે. જેમકે નું ક્ષેત્ર ને . વળી અને સ્થા પ્રત્યાન ન્ ગુણ કે વૃદ્ધિ નહીં થનારા હસ્વ સ્વર પછી ઉડી જાય છે. જેમકે અદૃસ્ત અછૂત. અપવાદ. કે. આત્મપદી + ના રુ ને વ્યંજનાદિ પ્રત્યય આગળ જો વિકલ્પ થાય છે. જ્યારે ?
ને જ થાય છે ત્યારે તેને લાગતા પ્રત્યે અવિકારક ગણાય છે. ખ. આત્મપદી સ્થા, રા, ધ તથા રા ને ધા નું રૂપ ધરનારા ધાતુઓના અંત્ય માને
થાય છે. ને એ રુ ને ગુણ થતું નથી. ગ. આત્માનપદી ને અનુનાસિક જરૂર ને આત્મપદી અને ૩૫ + ચ =પરણવું)ને વિકલ્પ ઉડી જાય છે. નિને બદલે વ પરપદમાં જરૂર ને આત્મપદમાં વિકલ્પ
મુકાય છે. દૃન ના ની જ્યારે વૃદ્ધિ થાય છે ત્યારે જૂને થ થાય છે. ઘ. આત્મપદી સુષને ૩ જા પુરૂષના એકવચનમાં રુ પ્રત્યય વિકલ્પે લાગે છે. ને જ્યારે લાગે
છે ત્યારે તેની પૂર્વે ઉપાંત્ય હસ્વ સ્વર ને ગુણ થાય છે. ડ આત્મપદી અને ૩ જાપુરૂષના એક વચનમાં સ્ત્ર ન લાગતા ૬ લાગે છે ને ૬ ની
પૂર્વે ઉપાંત્ય ની વૃદ્ધિ થાય છે. ચ. પરમૈપદી આ કારાંત ધાતુઓ તથા જમ્, ને નાના સંબંધમાં તને સત્ત શિવાયના પ્રત્યયેને આદિમાં સિ ઉમેરાય છે. અપવાદ૨. પરૌપદી gr (=પીવું), રથા, રા, ધ અને રા તથા ધા નું રૂપ ધરનારા ધાતુઓ
અને ૬ (જવું) ને બદલે આવતા ના સંબંધમાં પ્રત્યયે તદ્દન જુદા છે. એને ૩ જા પુરૂષના બહુવચનમાં ૩૪ ને બીજે બધે અનદ્યતનભૂતના પ્રત્યય લાગે છે.
૩ ની પૂર્વે ધાતુને અંત્ય આ ઉડી જાય છે. ૨. પરમૈપદી ગ્રા, શો, તો તે છે ને ૩ જા પુરૂષના બહુવચનમાં ૩ ને બીજે અનદ્યતન ભૂતના પ્રત્યે વિત્યે લાગે છે. ને જૂની પૂ ધાતુને અંત્ય આ ઉડી જાય છે.
| SR No. | 023460 |
| Book Title | Sanskrit Bhasha Pradip |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Thakordas Jamnadas Panji |
| Publisher | Thakordas Jamnadas Panji |
| Publication Year | 1867 |
| Total Pages | 366 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 28 MB |