Page Text
________________
૨૫૯
ને વિપતે બાજ પક્ષી ચકલીને તિરસ્કાર કરે છે. પિyતે તે હરીને સેવે છે . પાઘપુરતે તે પારકી બાયડીઓ પર જુલમ કરે છે. પણ વાપરતે લાકડુ પાણીને ગરમી આપે છે. માથા:પ્રજોત્તે ગાથાઓ ગાય છેરતિ પ્રસુહ સે (રૂપિઆ) ધર્મને કામે લગાડે છે ચષિ ઉપસર્ગ સાથે માફ કરવું અથવા હરાવવું ના અર્થમાં આત્માનપદી થાય છે. જેમકે રાષ્ટ્રમણિકુતેને શત્રુને માફ કરે છેપણ મનુષ્યાયિત રાણાં શાસ્ત્ર માણસેને અધિકાર આપે છે. વિ ઉપસર્ગ સાથે બોલવાના અર્થવાળે જે અવાજવાચક શબ્દને કર્મ તરીકે લે અથવા કંઈપણ કર્મ ન લે તે આત્મપદી થાય છે. જેમકે વિતે સ્વરેને બેલે છે છાત્રા વિપુલેઃશિષ્યો બેલે છે પણ જિ વિવાતિ મે કામ ચિત્તને વિકાર કરે છે. . ને પ્રેરકાન્ત ધાતુ મિથ્થા ઉપસર્ગ લાગવાથી આત્મપદી થાય છે. જેમકે હું મિથ્યાય પદ ખેટું ભણાવે છે. મા ઉપસર્ગ સાથે ઉથલાવવું અથવા ખુશીથી ખણવુંના અર્થમાં જે પક્ષી અથવા ચેપગુ જાનવર કર્તા હોય તે આત્માનપદી થાય છે અને ઉપસર્ગની પછી ૨ ઉમેરાય છે. જેમકે અપરિતે વૃષો હર્ષ પામેલે ગેધ (જમીનને ખણે છે પણ સુકુમા ચારિત્તિ =સ્ત્રી પુષ્પને વિખેરે છે. સ્વચ્છઃ હિલચાલ, શક્તિ, કે વધવાના અર્થમાં આત્મપદી થાય છે, જેમકે મ વિશિત્રુની સભામાં વગર અટકાવે ફરનારા અચલનાથ ને=ભણવાની શક્તિ બતાવે છે. જો
રાત્રિશાસ્ત્ર આનામાં વધેલા દેખાય છે એટલે આ શાસ્ત્રો સારી રીતે જાણે છે.
ને જરા ઉપસર્ગ લાગવાથી આત્મપદી થાય છે. મા ઉપસર્ગ સાથે સ્વર્ગને લગતી ચીજના સંબંધમાં ઉગવું અથવા ચઢવુના અર્થમાં આત્મપદી થાય છે, જેમકે આમતે સૂર્ય સૂર્ય ઉગે છે. પણ મામતિ ધૂમ
ચૈતઢા=અગાસીમાંથી ધુમડે ઊંચે ચઢે છે. વિ ઉપસર્ગ સાથે પગની શેભાયમાન હિલચાલના અથવા ચઢવાના અર્થમાં આત્મનેપદી થાય છે, જેમકે સાપુ વિગતે વાળ =ડે સુશોભિત રીતે ચાલે છે પણ ધિર્વિમસિક્સ ફાટે છે. ક કે ૩૪ ઉપસર્ગ સાથે શરૂ કરવાના અર્થમાં આત્મપદી થાય છે. જેમકે ર મિશઃ બાળકને ખાનગીમાં તેની સાથે બેસવાનું શરૂ કર્યું. પણ કમતિ=સ્તે આગળ જાય છે, પતિને પાસે આવે છે. જવ, પરિ કે વિ ઉપસર્ગ લાગવાથી આમપદી થાય છે. મનુ, ચા કે ર ઉપસર્ગ લાગવાથી આત્મપદી થાય છે. સન્ ઉપસર્ગ સાથે ચકની માફક અવાજ કરે એ શિવાયના અર્થમાં આત્મપદી થાય છે, જેમકે પતિ =સાથે રમે છે. પણ રા અંતિ
શ્રી
| SR No. | 023460 |
| Book Title | Sanskrit Bhasha Pradip |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Thakordas Jamnadas Panji |
| Publisher | Thakordas Jamnadas Panji |
| Publication Year | 1867 |
| Total Pages | 366 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 28 MB |