Page Text
________________
૧૯૫
ગ. કઈ વાક્ય જયારે નામ તરીકે વાપરવું હોય ત્યારે તેની આગળ થ૬ મુકાય છે ને કઈ વખતે આગળ અને પાછળ મુકાય છે. જેમકે દાનપ જાજિયતિ જ
धनमद एव । सत्योऽयं जनप्रवादो यत्संपत्संपदमनुबध्नातीति। ૪. શબ્દના અધ્યાહાર રહેવા વિષે – ક. જ્યારે ક્રિયાપદને બદલે વિશેષણ વપરાય છે અથવા તે ક્રિયાપદના ધાતુનું કૃદંત
વપરાય છે ત્યારે મૂ અથવા અન્ નું રૂપ અધ્યાહાર રખાય છે જેમકે ન તદુવાદ્ (માસ) | સ ટુર્રમ ( ) ખ. જ્યારે અવ્યય વિશેષણના અર્થમાં વપરાય છે ત્યારે ક્રિયાપદ અધ્યાહાર રહે છે અને
કર્મને કર્તા બનાવવામાં આવે છે. જેમકે વિષવૃક્ષોાિ સંવર્ગ સ્વર્થ છેતુમકતમ. ગ. હું, તું, ને તે, વાચક કર્તા કેટલીક વખત અધ્યાહાર રખાય છે જેમકે સ૬ મિ ને
બદલે મા ૫. શબ્દના બેવડાવવા વિષે –. ક. તે જ્યારે બેવડાય છે ત્યારે “કેટલાક” અથવા “જુદા જુદા” એવા અર્થ થાય છે. જેમકે
તેવુ તેવુ સ્થાનેy=જુદી જુદી જગ્યાએ. ખ. અન્ય જ્યારે બેવડાય છે ત્યારે કેટલીક વાર પહેલાં અન્ય ને અર્થ એક અને બીજાને
બીજે થાય છે. જેમકે અન્ય વીત્યન્યો મુ એક કરે છે, બીજો ભેગવે છે. ગ. ઉપર લખેલા શિવાયના મૂળ અથવા વિભક્તિવાળા પ્રાતિપદિકને બેવડવાથી તે દરેક
એ અર્થ થાય છે. જેમકે જે દરેક ઘરમાં દ. કેટલાક પ્રાતિપદિકે તથા ક્રિયાપદે તથા વાકયે અમુક રીતે વપરાય છે તે વિષે – ક. મન, યુદ્ધ ને દૂન અને એના અર્થવાળાના કર્મણિભૂતકૃદંતે વર્તમાનકાળના અર્થમાં
વપરાય છે ને તેને વેગે આવતા શબ્દને ૬ઠ્ઠી વિભકિત લાગે છે. ખ. ભવિષ્યકાળના કૃદતને અર્થ ઈચ્છાવાચક પણ થાય છે. જેમકે ઘન્યચિક્ટિવ
યુઝરત્વન–જગલી પશુઓને હલાવવા ઈચ્છતા હોય તેમ ગ. જ્યારે ગુણની ગ્યતા બતાવવી હોય ત્યારે વિધ્યર્થને બદલે વિધ્યર્થકૃદંત અને કેટલીક
વાર 7 પ્રત્યયવાળું નામ વપરાય છે. જેમકે ચં વર્ચો વધે ને બદલે તથા વા - વેદવ્યા કે ન્યાય વોલા થાય. ઘ. જ્યારે શરીરની ગ્યતા બતાવવી હોય ત્યારે વિધ્યર્થને બદલે વિધ્યર્થકદંત વપરાય છે.
જેમકે સ્ત્રમાં વધે ને બદલે ત્વચા મા વેદવ્ય થાય. ડ. જ્યારે પિતાનાથી હલકા માણસને આજ્ઞા કરવી હોય તથા નિમંત્રણ કરવું હોય ત્યારે વિ.
ધ્યર્થને બદલે વિધ્યર્થ કૃદંત પણ વપરાય છે. જેમકે ચં છેઃ ને બદલે ત્વચા પત્તબ્ધ થાય ૨. “એક મુહૂર્ત પછી? એ શબ્દ વાપરવા હોય ત્યારે વિધ્યર્થના કર્તાને ૩જી વિભકિતમાં
મુકી વિધ્યર્થને બદલે વિધ્યર્થકૃદંત વપરાય છે. જેમકે ર ત ને બદલે મુહૂર્તતૂર્વ
ત્યયા ચક્કી થાય છે. વિતજે ને માર્ચ ૩જી વિભક્તિના કર્તાની સાથે આવે છે. જેમકે યત્ર ના િવાન
भवितव्यं अत्र किमपि कारणमस्ति। જ. ભૂતકાળના કૃદંતપ્રતિપાદિકને માત્ર તેવા અર્થમાં ઉમેરાય છે. જેમકે વિશ્વમા= માત્ર
વિધાયેલા ઝ. વર જ્યારે “વધારે સારે અને (અથવા) નહી” ના અર્થમાં વપરાય છે ત્યારે નપુંસકલિંગમાંજ આવે છે. જેમકે અજ્ઞાતિવૃતમૂર્ણ મધ રાત્તિના
| SR No. | 023460 |
| Book Title | Sanskrit Bhasha Pradip |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Thakordas Jamnadas Panji |
| Publisher | Thakordas Jamnadas Panji |
| Publication Year | 1867 |
| Total Pages | 366 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 28 MB |