Page Text
________________
૧૩
2. ભાવકર્મપ્રગના ક્રિયાપદના વાક્યમાં થતી વિભકિતઓના સંબંધમાં –ટુથાવ, પન્ન, દ્, ર, કચ્છ, ચિત્ર, રાજૂ, નિ, મ, મુદ્, ની, ,,ને વે, અને
એ બધાને અર્થવાળાના કર્તરિપ્રયાગના ક્રિયાપદના પરોક્ષ કમેને તેના ભાવે કર્મ પ્રગના ક્રિયાપદ સાથે પહેલી લાગે છે ને પ્રત્યક્ષ કર્મને બીજી લાગે છે. જેમકે વઢિ ચાર વસુધાતે બળી પાસે વસુધા માંગે છે, એમાં ભાકર્મનું ક્રિયાપદ કરીએ તે વહિવ્યક્તિ વધાર્યું થાયા ગામમાં નીતિ તે ગામ પ્રત્યે અજાને લઈ જાય છે.
એમાં ભાવે કર્મ પ્રવેગનું ક્રિયાપદ કરીએ તે ગામમા ની થાય. 8. પ્રેરકાન્ત યિાપદના વાક્યમાં થતી વિભક્તિઓના સંબંધમાં–પ્રેરકાન્ત શિવાયના
ધાતુના ક્રિયાપદના ક્તને તેનું પ્રેરકાન્ત ધાતુનું ક્રિયાપદ થએથી ૩જી લાગે છે. જેમકે देवदत्त ओदनं पचति नु (सः) देवदत्तेनोदनं पाचयति। અપવાદ ૨. ગતિ, જ્ઞાન અને ભેજનવાચક ધાતુનું તેમજ દર, કાજૂ, સન્માષ્ટ્ર ને વિ+સ્ટિ
તેમજ અકર્મક ધાતુ (એટલે જે ધાતુને કર્મ ન આવે, ને આવે તે જગ્યા અથવા વખત બતાવનારા શિવાયો હોય અથવા જેને કર્મની આકાંક્ષા ન હોય તે) ના તેમજ વિદ્યાના કૃત્યવાચક કર્મ હોય એવા પ્રેરકાન્ત શિવાયના ધાતુના ક્રિયાપદને ર્તા, તેને પ્રેરકાન્ત ધાતુના ક્રિયાપદ સાથે રજીમાં આવે છે. જેમકે રાત્રવ: મસ્જિન નું (4)
રામામયતા તેમાં વળી જે પ્રેરકાન્ત ધાતુના ક્રિયાપદમાં કેઈની પ્રેરણાથી યિા થતી હોય તે તેની સાથે રજીમાં નહીં પણ ૩ જીમાંજ આવે છે.
भडे यशदत्तो गच्छति नुं देवदत्तो यज्ञदत्तं गमयति ने विष्णुशर्मा देवदत्तेन यज्ञदत्तं
મતિ ૨. દરા, ના પ્રેરકાન્ત ધાતુ શિવાયના ક્રિયાપદને કર્તા તેના પ્રેરકાન્ત ધાતુના ક્રિયાપદ
સાથે કેટલીક વખતે થી વિભક્તિમાં પણ આવે છે, જેમકે પ્રત્યમશાનરત્ન જ
रामाय दर्शयती कृती। રૂ. ની, વદ્દ,
અ ને મક્ષ (હિંસાના ભાવાર્થ શિવાયને) ના પ્રેરકાન્ત ધાતુ શિવાયના ક્રિયાપદને (હકનાર શિવાય) ર્તા તેના પ્રેરકાન્ત ધાતુના ક્રિયાપદ સાથે ૩જી
માં આવે છે. જેમકે મૃત્યુ મા વતિ નું (8:) મૃત્યેન માર વાતો ૪. રકૃને ઘા ના પ્રેરકાન્ત ધાતુ શિવાયના ક્રિયાપદને કર્તા તેના પ્રેરકાન્ત ધાતુના
ક્રિયાપદ સાથે ૩જી માં આવે છે. જેમકે રેવદ્રત્ત રમતિ નું (ર) રેવન
૧. ઋ (=દિલગીરીથી યાદ રાખવું) ના પ્રેરકાન્ત ધાતુ શિવાયના ક્રિયાપદને કર્તા તેના ' પ્રેરકાન્ત ધાતુને કિયાપદ સાથે ૨ જી માં આવે છે. જેમકે મ િરન્નાપુતોષા . अतिक्रान्तपार्थिवगुणान्स्मारयंति प्रकृतीः। ૬. ૬, ૬, ભિવેત્ તથા આત્મને પદી દફ ના પ્રેરકાન્ત ધાતુ શિવાયના ક્રિયાપદને
કર્તા તેના પ્રેરકાન્ત ધાતુના ક્રિયાપદ સાથે રજીમાં અથવા ૩જીમાં આવે છે. જેમકે મૃત્યે અતિ નું (૨) મૃત્યંતિ અથવા (૩) મૃત્યેન દાતા ૭. રૂાર ના પ્રેરકાન્ત ધાતુ શિવાયના ક્રિયાપદને કર્તા તેને પ્રેરકાન્ત ધાતુના ક્રિયાપદ સાથે ૩જીમાં આવે છે. જેમકે વેત્તર રાષ્વાતિ નું (ક) રેવન शब्दाययति।
૨૫
| SR No. | 023460 |
| Book Title | Sanskrit Bhasha Pradip |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Thakordas Jamnadas Panji |
| Publisher | Thakordas Jamnadas Panji |
| Publication Year | 1867 |
| Total Pages | 366 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 28 MB |