________________
(39)
આટલે સુધી એક એક ઇંદ્રિયના વિષયાથી ઉત્પન્ન થતી આફ્તા બતાવ્યા પછી, હવે પાંચે ઇંદ્રિયાના ત્રેવીસે વિષયેાથી દૂર રહેવા, કઇક ઉપદેશ કરવા જરૂરના જણાય છે. એક સુભાષિતકાર, કહે છે કેઃ—
" एकैकमक्षविषयं भजताममीषां
सम्पद्यते यदि कृतान्तगृहातिथित्वम् । पञ्चाक्षगोचररतस्य किमस्ति वाच्य - मक्षार्थमित्यमलधीरधियस्त्यजन्ति " || १ ॥
એક એક ઇંદ્રિયના વિષયેાને સેવનાર હાથી, મત્સ્ય, ભ્રમર, પતંગ, અને હરણ મરણને શરણ થાય છે, તેા પછી પચેન્દ્રિયના સમસ્ત વિષયામાં આસક્ત રહેનાર પુરૂષ, યમરાજના અતિથિ થાય, એમાં કહેવુ જ શું ? એટલા માટે ઉપયુક્ત દુ:ખાને વિચાર કરીનેજ નિ`ળ અને ધીર બુદ્ધિવાળા પુરૂષો ઇંદ્રિયોના વિષયાને છેડે છે અને તેને ત્યાગ કરવાવાળા પુરૂષજ પ્રશ’સાને પાત્ર થાય છે. જેમ—
सुचि सो चैत्र पंडिओ तं पसंसिमो निच्चं । इंद्रियचोरेहिं सया न लुंटिअं जस्स चरणधणं ॥ १ ॥ .
સાચા શૂરવીર તેજ પુરૂષ છે કે—જે કામાધીન નહિ બનીને સ્ત્રીનાં લેાચનરૂપ ખાણેાથી હણાતા નથી. સાચા પ'ડિત તેજ છે કે, જે સીંનાં ગહન ચરિત્રાથી ખંડિત થયા નથી અને સાચા પ્રશસાપાત્ર પુરૂષ તેજ છે કેન્જે સંસારમાં રહીને ઈંદ્રેચાની વિષયજાળમાં ન ફસાતાં અખક્તિ રહે છે. એટલુંજ નહિ પરન્તુ જેણે, પોતાના ચાશ્મિરનને, ઇંદ્રિયા રૂપી પ્રમળ પાંચ ચારાની ચતુરાઈથી ખચાવેલ છે. લાકિશારો પણ કહે છે.—
''
“આ હિતો ૨: નૈસતિઃ
स तापसो यः परतापहारकः ।
