________________
ભાવિક છે તેમ અજ્ઞાન એ માનેલી ધનાદિકથી પૂર્ણતા કૃત્રિમ છે, અને જ્ઞાનાદિ આત્મગુણેથી પ્રગટેલી પૂર્ણતા સ્વાભાવિક છે.
अवास्तवी विकल्पैः स्यात्पूर्णताऽब्धेरिवोर्मिभिः । पूर्णानन्दस्तु भगवान् स्तिमितोदधिसन्निभः ॥३॥
(૩) રૂવ = જેમ = તરંગાથી .= સમુદ્રની(અવાસ્તવિક પૂર્ણતા હોય તેમ) વિ. = વિકલ્પોથી (આત્માની)) મી. = અવસ્તુથી થયેલી-કલ્પિત પૂ.= પૂર્ણતા સ્થા= હેય. તુ= પરંતુ પૂર્ણા. = પૂર્ણ આનંદવાળે મ. = શુદ્ધસ્વભાવવાળો આત્મા પ્તિ. = સ્થિર સમુદ્રના જેવો (પ્રશાંત હોય છે.)
પાધિક પૂર્ણતાનું કારણ (૩) જેમ તરંગેથી થતી સમુદ્રની પૂર્ણતા અવાસ્તવિક છે, તેમ હું ધનવાન છું વગેરે વિકલ્પોથી થતી પૂર્ણતા અવાસ્તવિક છે. પૂર્ણાનંદ સ્વરૂપ (સિદ્ધ) ભગવાન વિકલ્પ રહિત હોવાથી સ્થિર સમુદ્ર સમાન છે.
સમુદ્રમાં બે રીતે પૂર્ણતા છે. (૧) તરંગથી અને (૨) સ્થિરતાથી. તેમ આત્મામાં પણ બે રીતે પૂર્ણતા છે. (૧) વિકલ્પથી અને સ્થિરતાથી. વિકલ્પથી થતી પૂર્ણતા અનિત્ય છે, કારણ કે પૂર્વે (બીજી ગાથામાં) કહ્યું તેમ કૃત્રિમ છે. સ્થિરતાથી
