________________
૧૧૨]
૧૫ વિવેક અષ્ટક
કરનાર તે જીવ જ છે ને ? ઉત્તર- ના. પ્રશ્ન- તે જીવ કર્મ બાંધે છે એમ કેમ કહેવાય છે ? ઉત્તર – ઉપચારથી. જેમ સુભટોએ કરેલા યુદ્ધને (રાજાએ યુદ્ધ કર્યું એમ) રાજામાં ઉપચાર થાય છે, સુભટોએ કરેલે જય-પરાજય રાજાને કહેવાય છે, તેમ અવિવેકે કરેલા કર્મપુદ્ગલના પુણ્ય–પાપ રૂપ વિલાસને શુદ્ધ આત્મામાં આરોપ કરવામાં આવે છે.
અવિવેકના ગે કોધાદિ પરિણામ થાય છે, ક્રોધાદિ પરિણામના યોગે કામણવર્ગણાના પુદ્ગલે શુભાશુભ કર્મરૂપે પરિણામે છે. આથી કર્મોનું મૂળ. કારણ અવિવેક–અજ્ઞાન છે. આમ, અવિવેકથી થયેલા. કર્મ રૂપ વિકાને શુદ્ધ આત્મામાં “આત્માએ કર્મો કર્યા” એમ ઉપચાર થાય છે. પણ इष्टकाद्यपि हि स्वर्ण, पीतोन्मत्तो यथेक्षते । आत्माऽभेदभ्रमस्तद्वद्, देहादावविवेकिनः ॥५।।
(૫) યથા – જેમ વ. – જેણે ધતૂરો પીધો છે એવો ૬. – ઈટ વગેરેને મfપ – પણ સ્વ.– સુવર્ણ (રૂપે) .જુએ છે, ત. – તેમ મ. – અવિવેકીને રે. – શરીરાદિમાં કા. – આત્મા સાથે એકપણાનો વિપર્યાસ (જાણવો). " ૫ સ. સા. ગા. ૧૦૬, અ. સા. ગા. ૭૯૬–૭૯૭,
અ. ઉપ. અ. ૨ ગા. ૨૯-૩૦-૩૧..
