________________
१.४.३६
१४८ (v) लून्युः (vi) पून्युः - * लू + त (क्त) मने पू + त (क्त), * 'ऋल्वादे० ४.२.६८' मने 'पूदिव्यञ्चे० ४.२.७२' था अनु मे → लून अने पून, * शेष सापनि 6५२ प्रमाणे २ता लूती + ङसि ङस् भने पूती + ङसिङस्, * 'तादेशो० २.१.६१' → त नो न माहेश असत्, * 'योऽनेकस्वरस्य २.१.५६' → लून्य् + ङसि 3 ङस् भने पून्य् + ङसिङस् , * 'क्तादेशो० २.१.६१' थी असत् थयेा न पापा लून्य् अने पून्य् नो य ४२ ती संबंधी ई नास्थाने येवो मनाय, * 'खितिखी० १.४.३६' → लून्य् + उर् = लून्युर् भने पून्य् उर् = पून्युर्, * 'र: पदान्ते० १.३.५३.' → लून्युः भने पून्युः।
(4) सासूत्रनी प्रवृत्तियां खि-ति-खी-ती संबंधी इ पाना स्थाने यमाहेश थतो डोय त्यां। थाय छ. तेथी सखायमतिक्रान्तः = अतिसखि मने पतिमतिक्रान्तः = अतिपति स्थणे ङसि , ङस् प्रत्ययो ५२ छत मना अंत्य इ नो य माहेश न यता ङित्यदिति० १.४.२३' सूत्रथी ए माहेश थतो डोवाथी तमनाथी ५२मा २७सा ङसि
ङस् प्रत्ययोनी सा सूत्रथा उर्माहेश नही थाय. तेथी 'एदोद्भ्याम्० १.४.३५' सूत्रथी ङसि-ङस् प्रत्ययोनो र् माहेश थता अतिसखे मने अतिपतेः प्रयोग थशे.
(5) मा सूत्रमा खि-ति-खी-ती संधी। य् थी ५२मा २७८। ङसि-ङस् नो उहेश थाय छे. तथा मुख्यमाचष्टे मने अपत्यमाचष्टे अर्थमा * 'णिज् बहुलं० ३.४.४२' → मुख्य + णिच् भने अपत्य + णिच्, * 'त्रन्त्यस्वरादेः ७.४.४३' → मुख्य् + णिच् = मुख्यि मने अपत्य् + णिच् = अपत्यि, * 'मन्वन्क्वनिप्० ५.१.१४७' → मुख्ययतीति विच् = मुख्यि + विच् भने अपत्ययतीति विच् = अपत्यि + विच् , * 'णेरनिटि ४.३.८३' → मुख्य् + विच् (०) मने अपत्य् + विच् (०) मारीत. नियन्न मुख्य भने अपत्य नामोनो अंत्यय में खि-ति-खी-ती संधी न डोपाथी तेनी ५२मां ङसि-ङस् प्रत्यय साता मा सूत्रथी तभनो उर् माहेश नही थाय. तेथी मुख्य + ङसि ङस् भने अपत्य् + ङसि 3 ङस् अवस्थामा संघियता मुख्यः मने अपत्यः प्रयोग थशे.
___Qst :- मुख्य् + विच् भने अपत्य् + विच् अवस्थामा य्वोः प्वय० ४.४.१२१' सूत्रथी य् नो दोप थवानी प्राप्ति छ. तेथी ङसि ङस् प्रत्यय ५२ छतां मुख्य् भने अपत्य नो य् शेष नथी २खेती. माटे मला मुख्यः भने अपत्यः । वि३४ दृष्टांतो शीरीत शावी ?
समाधान :- मुख्य् + विच् भने अपत्य् + विच् अवस्थामा य्वोः प्वय० ४.४.१२१' सूत्रथी य ना सोपनी प्राप्ति नथी. म 'स्वरस्य परे० ७.४.११०' सूत्रथी पूर्व सुप्त था णिच् नो स्थानिवद्भाव मनापाथी मुख्य + णिच् + विच् मने अपत्य् + णिच् + विच् अवस्था मनाय. थी णिच् व्यवधाय बनता य नो લોપન થઈ શકે.
शंst:- 'न सन्धि-ङी० ७.४.१११' सूत्रमा क्विप् विधिस्थले स्थानिझावना निषेध या छ.तथी क्विप् विधि ३५ 64साथी 6५८क्षित य ना बो५ स्व३५ विच विधिमा ५ णिच् ना स्थानियमावनी निषेध थवाथी य्वोः प्वय० ४.४.१२१' सूत्रथी य् नो दो५ २४शे.