________________
મન્થાન રૂપે કરે છેઃઉત્તર-દક્ષિણ લોકના એક છેડાથી બીજા છેડા સુધી આત્મપ્રદેશોને ફેલાવે છે. (આથી આત્મપ્રદેશો મંથાન રવૈયા જેવા બની य छे.) લોકવ્યાપી સર્વ આંતરાઓમાં ફેલાઈ જવાથી લોકવ્યાપી બને છે. (૨૭૩) संहरति पञ्चमे त्वन्तराणि मन्थानमथ पुनः षष्ठे । सप्तमके तु कपाटं, संहरति ततोऽष्टमे दण्डम् ॥ २७४ ॥
संहरति-संक्षिपति पञ्चमे त्वन्तराणि, निष्कुटगतजीवप्रदेशानित्यर्थः । मन्थानमथ पुनः षष्ठे, दक्षिणोत्तरलोकान्तगतजीवप्रदेशान् । सप्तमके तु कपाटं संहरति । ततोऽष्टमे दण्डं, जीवप्रदेशानिति ॥ २७४ ॥
ગાથાર્થ– પાંચમા સમયે આંતરાઓને (=આંતરાઓમાં રહેલા આત્મપ્રદેશોને) સંહરે છે. છઠ્ઠા સમયે મંથાનને (=દક્ષિણ-ઉત્તર લોકના એક છેડાથી બીજા છેડા સુધી રહેલા જીવપ્રદેશોને) સંહરે છે. સાતમા સમયે કપાટને ( પૂર્વ-પશ્ચિમ લોકના એક છેડાથી બીજા છેડા સુધીના જીવપ્રદેશોને) સંહરે છે. આઠમા સમયે દંડને (દંડ રૂપે રહેલા प्रदेशोने) संडरे छे. (२७४) औदारिकप्रयोक्ता, प्रथमाष्टमसमययोरसाविष्टः ।। मिश्रौदारिकयोक्ता, सप्तमषष्ठद्वितीयेषु ॥ २७५ ॥
औदारिकप्रयोक्ता-औदारिकशरीरव्यापारकः प्रथमाष्टमसमययोः-दण्डकरणसंहारलक्षणयोरसौ केवली इष्टः । मिश्रौदारिकयोक्ता सप्तमषष्ठद्वितीयेष्विति ॥ २७५ ।।
कार्मणशरीरयोगी, चतुर्थके पञ्चमे तृतीये च । समयत्रयेऽपि तस्मिन्, भवत्यनाहारको नियमात् ॥ २७६ ॥
कार्मणशरीरयोगी चतुर्थके पञ्चमे तृतीये च, त्रिष्वपि पूर्वोक्तस्वरूपेषु । समयत्रयेऽपि तस्मिन् भवत्यनाहारको नियमात्, कार्मणशरीरव्यापारात्, तत्र अनाहारकत्वं 'विग्गहगइमावन्ना' इति गाथया सिद्धम् ॥ २७६ ॥
॥ इति समुद्घातः ॥ પ્રશમરતિ - ૨૨૫
